ګرانو لوستونکو په پورته سرلیک کی راغلي اصطلاحات هغه ا صطلاحات دی چی په نني تاریخ کښي زمونږ د هیواد د لیکوالو، پوهانو او په ځانګری توګه د سیاستوالو او شننه کوونکو لخوا په ورځنیو چارو کی په خبری رسنیو کی استعمالیږی او پدی توګه ما وغوښتل چی پدی اړه لږ څه معلومات وړاندی کړم تر څو ما د یوی خوا د یوه کشر لیکوال په توګه خپل ملي احساسات د ګرانو هیوادوالو سره شریک کړي وي او د بلی خوا می د خپلو غښتلو لیکوالانو، استادانو او پوهانو پام رااړولی وي تر څو پدی اړه ژور معلومات برابر او په لیکه یي کړی.
ملي هویت څه ته وایې؟
ملي هویت په لنډه توګه د یوه ملت تاریخی ویاړونو، کلتوری ارزښتونو، مذهبی بنسټونو او تګلارو، خپلواکۍ او ولسواکۍ ته ویل کیږی. په نړۍ کي بیلابیل قومونه، قبیلی او ملتونه په خپلو ملي هویتونو پیژندل کیږی او د ښه هویت درلودنکی ملتونه دلوړسیاسی ارزښت او عزت خاوندان دی. خدای(ج) زمونږ ملت ته خوراښه تاریخي ویاړونه، ملي کلتوري او مذهبی ارزښتونه، ملی غرور او د خپلواکۍ تل پاتی جذبه ورکړي او پدی توګه یی ورته ستر ملي هویت (افغان، ا فغانیت اواسلامیت) وربښلی دی. دغه راز د هیواد په ګوټ ګوټ کي د عتیقه اثاروشتون ددی ملت د لرغوني مذهبی مینی او کلتور څرګندوی دي او دا چی د دی خاوری بچو دنړۍ د وخت دښکیلا کګرو په وړاندی د تل لپاره سرښدنی کړي د دوي د افغاني غرور او د خپلواکۍ د جذبی او مینی څرګندوی دې. د خپل تیر تاریخ په ویاړ اود راتلونکی په زرغونتیا سره کولای شو خپل ملی هویت تل ژوندی او پیاوړی وساتو.
د بده مرغه چی زمونږ په بعضی وطنوالو کی دا روحیه اوس مهال غښتلي نده. دا ځکه چی مونږ د یوی خوا د بهرنیانود کلتوری یرغل لاندی او د بلی خوا د نظامی یرغل لاندی راغلي یوو. څوک زمونږ ملی اصطلا حات بدلوی او څوک مو د پښتون او تاجک؛ هزاره او ازبک په نومنو بیلوی او پخپلو کی مو جنګوي او وژني مو او څوک مو د طالب او مجاهد؛ سخت دریځ او دیموکرات؛ بنیاد ګر او افراطي په نومونو سره بیلوي او وژني مو او بعضی نور موجنت ته د تللو په موخه په ځانمرګی بریدونو کی او یا په هوایی بریدونو کی د تروریزم سره د مبارزی په ترڅ کی وژني. کله نا کله لا زمونږ بعضی هیوادوال پدی خو شالیږی او وایی چی دومره مخالفین مړه شول خوا فسوس دا چی پدی نه پوهيږی چی څوک مړه شول او دا شننه او تحلیل د ځان سره نه کوی که ده دا ډول بی موجبو مړینو لړۍ دوام وکړی نو یوه ورځ به دده او د کورنۍ د غړو نوبت هم را ورسیږی. په خواشینۍ سره باید ووایم چی زمونږ خلک تر هغو په یوه موضوع کی سره همفکري او همغګي نه کوی ترڅوخپله په ستونزه کی ښکيل او زیانمن نشی. آی د افغانستان زړورو ولسونو را ویخ شۍ او یو موټی شۍ داحمد او ملالۍ تاریخ ژوندی وساتۍ دمیوند دشته او د خيبر دره په ګلونواو وونوسمسورکړۍ او دا ښکلی ښکلی دښتي د وطن د سیندونو په اوبو وخړوبوۍ د آمو د سین مخه راونیسۍ او که نه نو د تخار ښکلی سیمه به اوبه یوسې.
وطن او وطن پالنه څه ته وایی؟
وطن د ځمکی پر مخ هغه جغرافییی کتله/سیمه ده چی یو خاص ملت اوحکومت ته منسوبه وي په هغی کي اوسیږی او د اوبو، هوا، خاوری، غرونو، دښتو، سیندونو او نورو طبعي زیرمو څخه یی ګټه پورته کوی د دښمنانو د یرغل څخه یی ساتی او په سمسورتیا کی یی نه ستړی کیدونکي هلی ځلی کوي. وطن مور ده او د وطن سره مینه د ښه ایمان ښکارندوی ده. وطن ته ځکه مور وایی چی وګړی یی پخپلو کلیو، با نډو، درو، غرو، دښتواو ښارونو کی داسی رالویوي لکه مور چی ماشوم پخپله غیږه کی روزی یعنی دا چی هر وګری د ژوند په پیل کی د مور د شیدو څخه ګټه پورته کوی همدا راز د ژوند په اوږدو کی د وطن د خاوری، ابو او هوا څخه یو شان ګټه اخلی. کله چی نوموړی بچیان لوی او بالغ شی نو د مور او پلار په خدمت مجبوراو مکلف شی همدا راز دنوموړو وګړرو په بلوغیت سره وطن په دوي دا حق پیدا کوی چی سمسور یی کړی او د یرغلګرو د شر څخه یی و ژغوری. کله چی وطن جوړ وي وگړی یی د هوا، اوبو، زراعت، مالدارۍ او ډول ډول طبیعی زیرمو څخه ګټه اخلی پردیوو ته اړ نه يي او د ښه نړیوال دیپلوماتیک حیثیت درلودنکي وي.
افغانستان به هغه وخت د نړۍ د نورو پرمختللو هیوادونو په څیر یو پرمختللی او ارامه هیواد شی چی یوداسی قوي سیاسی حکومت ولری چی په هغه کي د هیواد ټول وګړي اومشروع سیاسی ګوندونه د ښایسته سالارۍ پربنسټ ونډه ولری، ملکي او نظامي اداری یی په علمي کدرونو سمبالی وی، ځواانان یی پکار وګمارل شی اوټول وګړي یی پخپل ملی هویت وویاړی او د ژوندي ساتلولپاره یی کار وکړی. او پدی توګه هر وګړی یی د هیواد په ټولو چارو کی ځان مسول وګڼي خپل خدای ته صادقه او خپلو خلکو ته مخلصه اوسی او تل ورسره د انصاف نه ډک چال چلند وکړی یعنی چی څه ځان ته غواړو نو نور ته یی هم غوره کړو. د وطن سره مینه وکړو ملی ګټي تر شخصي ګټو غوره وګڼو د دښمن د یرغل په وخت ورڅخه په کلکه دفاع وکړو او د داخلی ستونزو په وخت کی صبر او حوصله وکړو او په هیڅ بیه وطن پریښودو ته زړه ښه نکړو (په استسنا د هجرت چی هغه هم ځانګري شرایط لری)، د خپلو خلکو ترڅنګ و اوسیږو اوتل دا عقیده ولرو چی پدی خاوره کي پیدا او همدلته باید مړه شو. راځۍ چی د وطن د ابادۍ لپاره داسی کار وکړو لکه ټول عمر چی ژوندی اوسو او په عينی حال کی د اخرت لپاره داسی کار وکړو لکه سبا چی مرو. تل د وطن په ابادۍ خوښ شو او په خرابۍ یی خفه شو او د وطن د ابادۍ په موخه داسی سرښندونو ته تیار شو لکه د جرمنی خلکو چی د دوهمی نړیوالي جګړي وروسته دا هوډ وکړ چی دوطن د جوړلو لپاره او پدی موخه چی د پردیو د احتیاج نه خلاص وی دخپل حکومت سره په سبسیډۍ (لږه مزدورۍ) او تر ټاکلی وخت هره ورځ زیات کار وکړي، قرباني یی ورکړه او نن یی هیواد پرمختللې، وګړي یی ارامه اوحکومت یی د ملگرو ملتونو د امنیت په شورا کی د دایمی غړیتوب د لاسته راوړولو تکل لری.
ملي ګټي څه ته وایی؟
ملي ګټي د یوه هیواد ټولو کلتوری، اقتصادی، نظامی او امنیتی ستراتیژیکو موخو (اهدافو) ته ویل کیږی او یا په بل عبارت د یوه هیواد ټولی کورنۍ او بهرنۍ ستراتیژیگاني چی د ځمکني بشپړتیا، د خلکو د سوکالۍ، ولسواکۍ او خپلواکۍ ضامن وی ملی ګټي بلل کیږی. ټولی دولتی زیرمي ملي شتمنۍ دي او دوي ته ځکه ملی شتمنۍ ویلی شی چی د هیواد ټول وګړي تری باید په جایزه توګه برښمن شی او دا شتمنۍ د چا شخصی ملکیت نشی کیدلای.
پای
تل دي وي افغانستان، ژوندي دي وي افغانان او پیاوړی دي وي اسلام.