دنپور يا او سنى جلال آباد

2. د غرونو په بيان كي وايي:
يوه لړۍ
غرونه له كشمير، ويهند، دنپور او لغمان څخه د پلور، سكنان او د بدخشان د وخان د
جنوب پر خوا پراته دي.

3. د لغمان او ويهند ابشارونو په يادونه
كي ليكي:
دنپور (دنپور چاپ شوى) يو ښار دى چي د هغه (لغمان) پر مخامخ د رود پر
غاړه پروت دى او بوتونونه پكي دي.

له پورتنيو دريو واړو يادونو څخه ښكاري چي
له لغمان سره تړلى د رود پر غاړه پروت دنپور همدا اوسنى جلال آباد دى.
او د دغو
كرښو د ليكوال په اند د فردوسي په شاهنامه كي د دنبر پر ځاى دنور ليكل شوى ځاى هم
همدا سيمه ده.
په دې تفصيل:
1. د منوچهر په پېښو كي وايي:
چنان بد كه روزي
چنان كرد راى
كه دربار شاهي بجنبد ز جاى
برون رفت با ويژه ګردان خويش
كه
با او يكي بود شاه راى وكيش

سوى كشور هندوان كرد راى
سوى كابل و
دنبر مرغ و ماى. . .

ز زابل بكابل رسيد آن زمان
ګر از آن و
خندان و دل شادمان

دلته د هندوانو د هيواد پر لور تګ، له
زابل څخه كابل ته كېدل او پر دنبر تېرېدل د هماغه دنپور موقعيت زباتوي.

2. د خاقانو په داستان كي داسي
وايي:
همي ګشت شنګل ميان دو صف
يكي تيغ هندي ګرفته بكف

يكي چتر هندي بسر بربپاى
بس مردم از
دنبر و مرغ و ماى

3. د كيخسرو او افراسياب د لوى جنګ په
يادونه كي كله چي كيخسرو د هيواد د لويانو پر مخ دربار وتاړه او پرې يې نښول، نو د
ګيو پلار خپل زوى ته وويل:
ببايد شدن سوى زابلستان
سواري فرستي به
كابلستان

بزابل برستم بګويي كه شاه
ز يزدان
پيچيد و ګم كرد راه

دربار بر نامداران ببست
همانا كه با
ديو دارد نشست

كنون هر كه او هست پاكيزه راى
ز قنوج و
ز دنور و مرغ و ماى

ستاره شناسان كابلستان
همه پاكرايان
زابلستان

بياريد زين در يكي انجمن
به ايران
خراميد با خويشتن

تر دې وروسته ستوري پېژندونكي، پوهان او
له “دنور” څخه ځيني راغلي كسان له هندي زيج سره يو ځاى د كيخسرو د خښم د لامل د
څرګندولو لپاره؛ سره كښېناستل.
ستاره شناسان و كند آوران
ز هر كشوري انكه بد
مهتران

ز قنوج و ز دنور و مرغ و ماى
برفتند با
زيج هندي ز جاى
په همدې داستان كي كله چي د هيواد لويان د كيخسرو دربار ته د
ورتلو اجازه تر لاسه كوي، نو زابلى، كابلى او رندبرى سره يو ځاى دي:
ز داننده
ګان هر كه بد زابلي
ز قنوج و ز دنبر و كابلي

يكا يك بپرسيد و بگنواختشان
برسم مهي
پايكه ساختشان

كه څه هم دغه داستانونه يو بشپړ
تاريخي دلالت نشي كولاى، خو دومره ځني ښكاره كېداى شي چي په زړو داستاني روايتونو
كي هم همدا دنبر، دنور او دنپور د كابل، زابل او هندوانو د هيواد پر لار مشهور و او
د دغي سيمي د جغرافيايي موقعيت په ټاكنه مرسته كوي.
موږ وينو چي دغه نوم د همدې
ښار لپاره د ظهيرالدين بابر تر مهال پوري هم د ادينه پور په بڼه پاته و، چي بابر يې
پخپل پېښليك كي همدا زموږ په ننګرهار كي نوم اخلي.
د دنپور يا د بابر د وروستي
ادينه پور په تحليل كي بايد وويل شي، چي ډېري زړې ريښې لري.
انګرېز پوه جنرال
كننګهم په دې اړه ډېر ګټور معلومات را ټول كړي، چي لنډيز يې داسي دى:
چيني نړۍ
ګرځاند(زاير) هيون تسنګ دوه ځله دغه سيمه ليدلې ده، لومړى د 630م كال د اګسټ پر
15مه ننګره هاره ته ورسېد او دوې مياشتي يې د سپېڅلو بودايي ځايونو په زيارتونو
تېري كړې او دويم ځل له هند څخه د راګرځېدو پر مهال د 644م كال د جنورۍ او فرورۍ په
مياشتو كي دلته و چي په چينايي يي (NA-KI-LO-HO) بولي، (اوس ننګهار=ننګرهار) او د
بطليموس په جغرافيه كي نګره NAGARA و، د جولين د څېړني له مخي همدا نوم د سانګ چيني
خاندان په كالنامه كي NANG-GO-LO-HO-LO راغلى دى.
په داسي حال كي چي د دې سيمي
سنسكريټي نوم چي د هند د بهار د كهوسراوا د يوې كنډوالې په كتيبه كي موندل شوى،
نګره هاره NAGRAHARA دى.
ددې سيمي(دنپور) پخوانى مركز بايد هماغه ځاى وي چي نن
يې بګرام بولي او د جلال آباد د لوېديځ پلو په دوه ميلۍ كي پروت دى.
تر دې كلونه
وړاندي پوهان لاسين Lassen د بطليموس نګره همدا اوسنى ننګرهار وټاكى، چي په يوناني
(ايونيسو پولس) هم ليكل شوى دى او د كابوره او ندوس (كابل_د سند رود) تر منځ پروت
و.
دا چي په سنسكريټ كي اديانه Udyana د باغ او بوستان معنا لري، نو اديانه پور
بايد چي د سنت مارتن په وينا د نګره هاره پخوانى نوم و، د باغ او بڼ معنا
وښندي.
جنرال كننګهم وايي:
ميسن پخپل يونليك (2، 164) كي روايت كوي چي هغه
مهال (سل كاله وړاندي) د ننګرهار وګړو ويل چي پخوا د دې ځاى نوم اجنه Ajnna و او دا
هماغه اديانه(د بابر ادينه پور) دى.
د بطليموس په جغرافيه كي د ذكر شوي ديامونس
Diamuns نامه په دليل چي په سنسكريټ كي جمنا رود دى، اديانه په اجنه اوښتى، ځكه په
پالي ژبه كي هم د هماغه اديانه سنسكريټي Ajjaan و.
له دغو تاريخي پلټنو څخه
لاندي پايلي تر لاسه كوو:
1. د بيهقي د چاپي او لاسي نسخو دينور اصلاً دنپور
دى.
2. د بيهقي، البيروني، حدودالعالم او ګردېزي دنپور په اوسني جلال آباد كي
لغمان او فتح آباد ته نژدې د كابل سيند پر سهيلي څنډه پروت و، چي د بودايي بتخانو
آثار يې په هډه كي تر لاسه شوي او د نورو ډېرو سټوپو بقاياوي يې د اوسني جلال آباد
په شاوخوا كي ښكاري.
3. چينايي هيون تسنګ د لومړۍ اسلامي پېړۍ په لومړيو كي په
هډه كي د بودا كوپړۍ ليدلې وه، هډه تورى په پښتو كي تر ننه د هډوكي په معنا موجود
دى، نو د بودا د كوپړۍ ساتنځاى و، چي هيون تسنګ يې په تفصيل سره راوړي او اوس_اوس
ځوانو افغان لرغون پېژندونكو د همدې هډې پر يوه غونډۍ د يوه لوى بودايي معبد
بقاياوي، نقاشۍ، ډېري په زړه پوري او ښكلي مجسمې او ستره ودانۍ موندلي دي، چي
كيندني او پلټني لا پكي رواني دي او د هيون تسنګ او حدودالعالم وينا (او بوتنونونه
پكي دي) رښتيا خېژي.
4. د فردوسي دنبر_دنور هم په اغلب ګومان همدا دنپور
دى.
5. د دې نوم پخوانۍ ريښه په سنسكريټ كي اديانه پور(بڼ) و، چي وروسته دنبر،
دنور، دنپور، ادينه پور او اجنه شوى.
6. دنپور په تاريخي ننګرهار كي پروت دى، چي
دويم نوم يې تر ننه ژوندى دى.