اتحادیه استادان پوهنتونهای افغانستان

پوهنتون کابل در سال « ۱۳۲۵ هجری شمسی » و پولي تخنيک کابل در سال « ۱۳۴۸ هجری شمسی » تاسیس شده و بر علاوه اینکه این هر دو تاسیسات علمی از جمله مراکز تحصیلی عمده کشور عزیز ما افغانستان ، طی سالهای شصت و هفتاد قرن گذشته بشمار میرفت ، میدان داغ مبارزات « آزادیخواهی ، سازمانی و صنفی » نیز بود .

تاسیس ، تشکل و پایه گذاری نهاد های مختلف سازمانی و صنفی و بخصوص روند فعالیتهای ( اتحادیه اول محصلان پوهنتون کابل در سال « ۱۳۲۹ هجری شمسی »، اتحادیه دوم محصلان پوهنتون کابل در سال « ۱۳۴۸ هجری شمسی » و اتحادیه استادان پوهنتون های افغانستان در سال « ۱۳۵۰ هجری شمسی ) که بخاطر دفاع از حقوق « ملی ، وطنی و صنفی » در این دو مرکز تحصیلی ایجاد و تاسیس شده بود ، تاریخ طولانی دارد ؛ که در این بحث کوتاه صرف معلومات مختصر توام با اسناد دست داشته و خاطرات عده یی از شخصیت های سیاسی و ملی کشور، ارايه میگردد و ارزومندم تا زمینه مساعد را برای بحث های « سالم ، هدفمند و مفصل » آماده سازد .

دوکتور محمد سعید « سعید افغانی » که در « دوکتورای » خویش را رشته « فلسفه والهیات » از پوهنتون جامع الازهر جمهوری عربی مصر ، موفقانه بدست اورده است و بتاریخ « ۱۷ اکتوبر ۱۳۴۷هجری شمسی » به وطن عودت کرد ، بر خلاف توقع سازمانهای « چپ » و « راست » ، راه سوم را که مبارزه برای « صلح و امنیت بشریت » بود ؛ انتخاب کرد و با مطرح کردن شعار ذ ‌یل : « دین هرعالم ، هرشخصيت مذهبی ، هر وطنپرست وهرانسان صادق آنست که تمام قدرت، استعداد و دانش خود را وقف مبارزه بخاطر آزادی ملی و اجتماعی ، بخاطر صلح و امنیت بشریت نماید . » به مبارزه پرداخت .

قابل تذکر است که استاد سعید افغانی ، بشکل علنی در همه اظهارات و مصاحبه های مطبوعاتی خویش برنامه های ملی و وطنی خویش را با کمال صراحت توضیح و تشریح میدارد . چنانچه در مصاحبه مطبوعاتی خویش که در سال « ۱۳۴۸ » هجری شمسی با « آژانس نشراتی باختر » انجام داد و مسوده آن به رسم وخط شان همین اکنون موجود است ، هدف و مرام وطنی خویش را در چند کلمات محدود و کوتاه ، چنین بیان کرد : ( زه د افغانستان د سعادت د پاره دا هلیه لرم چه د خلکو بشری استعدادونه په کار و اچول شی ؛ او د وطن د ثروتی منابعو نه په کافی اندازه استفاده په لاس راشی .

زما ! دا ارمان دی چه د افغانانو ملی وحدت باید تقویه شی ؛ او د افغانستان د خاوری ټول ځامن په ګډه یو داسی قوی مثبت حرکت را ولی چه ډیر په ځغرده « مدنی او حیاتی » ټولی نیمګړ تیاوی له مینځه ختم شی و … )

سر محقق محترم عبدالله خدمتگار بختانی در کتاب بنام « د سولی او تفاهم د لیاری مبلغ دوکتور مولوی محمد سعید افغانی » که در سال ۱۳۶۵ هجری شمسی په چاپ رسیده ، چنین نوشته است : ( د هیواد په سیاسی فعالتونو کښی له غور او مطالعی وروسته ، دوکتور سعید افغانی د کابل پوهنتون د استادانو او شاګردانو د دموکراتیک هلو ځلو پر خوا ودرید . د همدی لامله نومړی یو ځل د کابل پولی تخنیک د استادانو د استازی په ټوګه ، د کابل پوهنتون د استاذانو د اتحادیی غړی شو او بل ځل د دغی اتحادیی د عالی شورا په مرستیالی انتخاب شو او په میړانه به یی د استاذانو او شاګردانو او بالوسیله د هیواد د خلکو د دموکراتیک حقونو او غوښتنو دفاع کوله . په دی ډول دوکتور سعید افغانی په دی مرحله کښی هم دیو عالم ، استاد او مولف په ټوګه د تدریس ، تالیف او لیکنو کار کاوه او هم د یوه با درده با احساسه وطنپال په ډول د ملی دموکراتیک نهضت په ګټه د پوهنتون په سیاسی او صنفی فعالیتونو کښی مثبت رول لو باوه و… )

استاد سعید افغانی ابتدا در دارالمعلمین عالی روښان و متعاقبآ در سال « ۱۳۴۸» هجری شمسی در پولیتخنک کابل ، به تدریس مضمون « تاریخ اسلام » پرداخت و در پهلوی آن با تفاهم و همکاری تعداد از استادان پولی تخنیک کابل ، بخاطر تشکل « جبهه متحد ملی » به فعالیت خویش تشدید بخشید و از آنجا ؛ دامنه این فعالیت ها را به پوهنتون کابل انتقال و توسعه داده و با تفاهم محترم پوهاند استاد فضل الربی پژواک که با هم شناخت سابقه داشتند وعده دیگری از استادان، زمینه ایجاد و تشکیل یک جبهه را که متشکل از نیروهای « ملی ، مترقی و اسلامی » وطن باشد ، مورد غور ، برسی و مناقشه دوامدار قرار داد .

در سال « ۱۳۵۰ هجری شمسی مطابق ۱۹۷۱ میلادی » این جنبش ملی و وطنی توانست تا به اساس جو سیاسی آن وقت، کمیت قابل ملاحظه از استادان را بخاطر دفاع از حقوق صنفی ؛ منسجم ساخته تا اینکه بعد از جر و بحثهای طولانی زمینه « تفاهم و اتحاد » همه نیروها ، برای ایجاد و تشکیل « اتحادیه استادان پوهنتون های افغانستان » مساعد شد ، که به اساس انتخابات ازاد و دموکراتیک بتعداد « ۳۱ تن » از استادان در شورای رهبری اتحادیه به ترکیب ذیل ،انتخاب شدند :

۱ــ « ۱۲ تن » استاد از پولیتخنیک کابل 🙁 دکتور محمد سعید « سعید افغانی » ، دکتور عبد الرب ناظری ، استاد محمد انور فیاض ، دکتور سید گل ثاقب ، دکتوررسول قندهاری ، دکتور محمد شریف نوری ، استاد محمد علی صمدی ، استاد عبداالطیف محمودی ، استاد رازمحمد پکتین ،استاد گلزار امینی ، استاد اسدالله مراد و استاد فتح گل مهمند . )

۲ــ « ۴ تن » استاد از پوهنځی حقوق 🙁 استاد فضل الربی پژواک ، دکتور محمد حیدر ، دکتور سید هاشم صاعد و استاد محمد احسان تره کی )

۳ــ « ۳ تن » استاد از پو هنځی ساینس : ( استاد بلبل شاه جلال ، استاد احمد شاه جلال و استاد میر حبیب الله حبیب )

۴ ــ « ۳ تن » استاد پو هنځی تعلیم و تربیه : ( استاد سرفراز مومند ، استاد منصور هاشمی و استاد محمود سوما )

۵ــ « ۳ تن » استاد از پو هنځی زراعت : ( استاد عبدالرشید جلیلی ، استاد میر آقا و استاد محمد قاسم مایار )

۶ــ « ۳ تن » استاد از پو هنځی طب : ( دکتور صادق علی یاری ، دکتور سید ظاهر رزبان و دکتور هاشم مهربان )

۷ــ « ۱ تن » استاد از پو هنځی انجینری : ( استاد صفر محمد نظری )

۸ــ « ۱ تن » استاد از پو هنځی فارمسی : ( دکتور فضل احمد احراری )

۹ــ « ۱ تن » استاد از پوهنځی طب ننگرهار : ( داکتر سید جلال پشتونیار )

شورای رهبری اتحادیه استادان پوهنتونهای افغانستان در اولین جلسه خویش کمیتهٔ اجرائیه آن اتحادیه را به ترتیب ذیل انتخاب کردند : ( استاد فضل الربی پژواک از پوهنځی حقوق به صفت ریس اتحادیه ، استاد دوکتور محمد سعید « سعید افغانی » از پولی تخنیک کابل به صفت معاون اتحادیه و همچنان استادان هریک : دکتور سید هاشم صاعد ، استاد سرفراز مومند و استاد داکتر سید جلال پشتونیار به صفت منشیان اتحادیه و همچنان استادان هریک : دکتور محمد حیدر ، دکتور صادق علی یاری، دکتور سید ظاهر رزبان، دکتور محمدهاشم مهربان، دکتورعبد الرب ناظری ، استاد انور فیاض ، دکتور فضل احمد احرار و استاد میر آقا به صفت اعضای کمیته اجرايیه . )

ــ محترم سرفراز مومند استاد سابق پوهنځی تعلیم و تربیه « ادبیات » پوهنتون کابل که شخصأ در روند مبارزات صنفی استادان و محصلین پوهنتون کابل ؛ نقش فعال و برجسته داشت ، در مضمون تحت عنوان « د استاد سعید افغانی څخه یوه خاطره » در سال ۲۰۱۰ میلادی ، چنین نوشته است :

( پدغه وخت کی کابل پوهنتون د سیاسی مبارزاتو ډګر ؤ ، د ټولو سیاسی جریانونو نمایندګان په پوهنتون کی محسوس ؤ ، د افغانستان د خلکو دیموکراتیک ګوند دوه برخی « خلق او پرچم » ، د ماېوستانو ګوند « شعله جاوید » ، افغان ملت ، صدای عوام او جوانان مسلمان فعالیت درلود . هر ګوند به په مختلفو مواردوکی ځانګړی غونډی او تظاهرات تنظیمول خو په تاسف د دغه ډلو اکثر انرژی د یو بل په تخریب مصرف کیده او پدغه اساس همیشه صنفی هدفونه د سیاسی مرضونو قربانی کیدل ، دوخت دولت په د دی تضادونو څخه استفاده کوله او صنفی مبارزو به مطلوبه نتیجه نه ورکوله .

ښه می په یاد دی چی دغه وضع د استادانو د اتحادیی په جوړولوکی هم مسلطه وه ، هری ډلی غوښتل چی اتحادیی ته یی غړی انتخاب شی چی د ضرورت په وخت کی دغه صنفی اتحادیه د خپل سیاسی غرضونو د پاره استعماله کړی .

جلسی روانی وې ، تضادونه عمیق کیدل او بالاخره یوه جلسه دومره هیجانی شوه چی نژدی وه چی د استادانو اتحادیه چی د استادانو د صنفی ګټو یوا ځنی ر ښتنی مدافع وه جوړه نشی او غونډه ړنګه شی او دغه کلاس حق او دیموکراتیک غوښتنه په ځای پاتی شی .

درست په دغه لحظه کی استاد سعید افغانی چی د پولیتخنیک د بی طرفه استادانو څخه ؤ او د پو هنتون اکثر ه استادانو کی د ټاکلی احترام څخه بر خورداره ؤ ، یوه ثابته بیانه ایراده کړه ، استادان یی اتحاد او اتفاق ته را وبلل ، صنفی هدفونه او سیاسی هدفونه یی لنډ توضیح کړل ، هیله یی وکړه چی صنفی غوښتنی د سیاسی غوښتنو څخه بیلی کړی ، استادان يی په ډیر ارام او متانت سره دغه عظیم مسوولیت ته متوجه کړل چی که دا اتحادیه جوړه نشی نو یوه نه بخښونکی تاریخی اشتباه به مو کړی وی او راتلونکی به په مونږ لعنت وایی .. پر لپسی چکچکو د غونډی سکوت مات کړ ، دغه بیانیی په ټولو استادانو ښه تاثیر و کړ ، جلسی دوام وکړ او په نتیجه کی په یو ټا کلی پروګرام د اتحادیی انتخابات وشول ، اتحادیه جوړه شو ، چی دارلانشایی پدی ډول و ټاکل شوه : ( استاد فضل الربی پژواک د اتحادیی د ریس په تو ګه ، استاد سعید افغانی د اتحادیی د معاون په تو ګه ، سرفراز مومند د اتحادیی د منشی په تو ګه او داکتر پشتونیار « د ننګرهار پو هنتون څخه » د اتحادیی د منشی په تو ګه . )

ــ محترم خلیل زمر که طی سال « ۱۹۷۱میلادی » در روند و جنبش مبارزات صنفی اتحادیه محصلان پوهنتون کابل ، نقش فعال و برجسته داشت ، خاطرات شان را تحت عنوان « یک معلم و یک رهنمائی خوب » در سال « ۲۰۰۴ میلادی » چنین نوشته است :

( در سال ۱۹۷۱ « ۱۳۵۰ » بود که در آن هنگام اتحادیه محصلان پوهنتونهای افغانستان جهت جلب پیشتیبانی استادان ازاعتراض بر حق محصلین در برابراداره آنوقت پوهنتون تصمیم ملاقات با استادان را گرفت یکی از اولین استادانی را که ملاقات نمودیم دکتور سعید افغانی بود که در انستیتوت پولیتخنیک کابل درآن دوران تدریس مینمود.

او به در خواست اتحادیه محصلین در پهلوی مرحوم استاد فضل الربی پژواک ، پوهاند علـی محمد زهما و دوکتور محمداحسان روستامل لبیک گفتند و پس ازآن تاریخ به ابتکار آنها جنبش اتحادیه استادان آغاز گردید .

دکتور سعید افغانی همراه با عده دیگرازاستادان پوهنتون کابل بطور منظم در جلسات و تظاهرات گسترده محصلین اشتراک میکردند و به تقویت نهضت محصلین و بدفاع از خواستهای آنان میپرداختند .

هنگامیکه اختلاف و تفاوت نظر بین گروهای مختلف محصلین و یا استادان ایجاد میشد ، استاد سعید افغانی با بیانات علمی و مستدل همه را به عتدال و اتحاد دعوت میکرد. حرفها و بیانات او مثل همیشه حساب شده و مبری از زیاده روی و افراط و تفریط بود .

او یکی از چندین استاد پو هنتون بود که در سال ۱۹۷۲ « ۱۳۵۱ » موضوع ایجاد اتحادیه استادان را طرح و در دفعات بعدی آنرا پیگیری نمود . زمانیکه اتحادیه استادان پوهنتونهای افغانستان در سال ۱۹۷۲ رسمأ تشکیل شد ، دوکتور سعید افغانی که خود یکی از پایه گذاران آن بود در اولین جلسه موسسان اتحادیه استادان افغانستان بحیث عضو رهبری آن انتخاب شد و پس از آن در پیشبرد امور رهبری اتحادیه استادان سهم فعال داشت و ….. )

ـــ محترم ازادمنش پیرامون « اتحادیه استادان پوهنتون های افغانستان » در سایت انترنیتی بنام « نوای افغانستان » گزارشی مفصلی را بدست نشر سپرده ، که نکات فشرده آن چنین است :

( جنبش استادان در ابتداء در انستیتوت پولی تخنیک کابل نسج گرفته و رشد یافت. بلاخره این جنبش به تشکیل جبهه استادان پولی تخنیک انجامید و . . . .

جنبش استادان پولی تخنیک در سطح معیینی از رشد خود رسیده بود تصمیم گرفته شد تا این جنبش در هماهنگی با استادان پوهنتون و با اتحادیه محصلان گسترش یابد . خوشبختانه این زمان مصادف با طرح لوایح و قوانین پوهنتون های افغانستان در شورای پوهنتون و در مجلس وزرأ بود که زمینهٔ گسترش جنبش را برابر مینمود. این لوایح و قوانین با ماهیت ضد دیموکراتیک و منافی خواسته های دانشجویان موج خشم و عکسل العمل های دانشجویان را بوجود آورده و مورد اعتراض بسیاری از استادان پوهنتون قرار گرفت. این زمینهٔ خوبی برای گردهمایی ها و بحث و گفتگو ها و تفاهم بین استادان و همچنان بین استادان و محصلان بود .

در رایگیری ها اکثرأ « آقای محمد احسان تره کی ، آقای علی احمد زهما ، آقای حبیب الله تژی ، آقای یحی ابوی ، آقای غلام جیلانی عارض ، و گاه گاهی آقای دکتور عبد الرحیم نوین ،آقای مایار و چندی از استادان غیر سازمانی با خلقی ها و پرچمی ها موضوع گیری مشترک داشتند. بر عکس آقای پژواک ، دکتور محمد حیدر، دکتور سید هاشم صاعد ، میر حبیب الله حبیب ،‌ آقای کریمی ، دکتور یاری ، دکتور رزبان ، دکتور مهربان ، استادان پوهنځی انجنیری و جبههٔ استادان پولی تخنیک در موقف مشترک قرار داشتند . در صف اخیر اکثریت استادان را شخصیت های ملی و روشنفکران چپ و مردمی تشکیل میدادند. موضعکیری آقایون بلبل شاه جلال و احمد شاه جلال زیاد روشن نبود. در میان استادان غیر وابسته عده ای بیک سمت و عده ای دیگر بسوی دیگر تمایل داشتند و تعدادی هم گاهی با این گروه و زمانی با گروه دیگر همراهی مینمودند . بلاخره برنامه و اساسنامهٔ به تصویب رسید و اتحادیهٔ استادان پوهنتون های افغانستان در ۱۳۵۰ ( ۱۹۷۱ ) تأسیس گردید .

به یقین در مبارزات جمعی سیاسی ، اتحادیه یی و یا سندیکایی یک فرد هر گز نمیتواند همه کاره میدان باشد اما باید یاد آور شد که در تشکیل اتحادیهٔ استادان پوهنتون های افغانستان آقای فضل الربی پژواک بحیث یک شخصیت ملی و آدم غیر سازمانی و بیطرف نقش قابل یاد آوری داشته اند. اما هرگز نباید سهم گیری فعال و نقش استادانی مانند : آقای داکتر محمد حیدر ، آقای دکتور سید هاشم صاعد ، آقای بلبل شاه جلال ، آقای احمد شاه جلال ، آقای علی احمد زهما ، آقای دکتور صادق علی یاری ، آقای دکتورسید ظاهر رزبان ، آقای دکتور محمد هاشم مهربان، آقای صفر محمد نظری ، آقای استاد میر آقا ، دکتور فضل احمد احراری ، آقای میر حبیب الله حبیب ، آقای دکتور عبدالرحیم نوین ، آقای دکتور محمد احسان تره کی ، آقای دکتور محمد یحی ابوی، آقای دکتور سید محمد ، آقای منصور هاشمی ، آقای مرشدی، آقای محمود سوما ، آقای سر فراز مهمند ، آقای عبدالرشید جلیلی ، آقای محمد قاسم مایار ، آقای دکتور رسول قندهاری ، آقای رازمحمد پکتین و دیگر استادان را فراموش کرد. از جبههٔ استادان پولی تخنیک انجنیر حبیب الرحمن نیازی ، دکتور عبد الرب ناظری ، دکتور سعید افغانی ، دکتور محمد ناصر شفیعی ، دکتور اسدالله حیدری ، انجنیر عبداالطیف محمودی ، انجنیر علی آقا رفیع ، انجنیر سید گل ثاقب ، انجنیر محمد علی صمدی ، انجنیر فیض محمد جهانیار ، آقای محمد انور فیاض ، آقای آدینه رسول و آقای اسدالله مراد در بحث ها سهم فعال داشته و در تشکیل اتحادیه نقش مبرم داشته اند .

جبههٔ استادان پولی تخنیک بمثابهٔ یک کتله آگاه ، متحد و یکپارچه در ایجاد اتحادیه استادان پوهنتون های افغانستان نقش اساسی داشته و بخصوص در رای گیری ها با بوجود آوردن اکثریت گاه گاهی باعث ناراحتی و عصبانیت آقای دکتور محمد احسان تره کی ، آقای زهما ، آقای تژی و آقای عارض میشد. چنانچه یکبار طرح سنترالیسم دیموکراتیک از سوی انجنیر حبیب الرحمن نیازی به خود خواهی دکتور محمد احسان تره کی بر خورده او را تا جایی عصبانی ساخت که فریاد زد که : ( اینها کی هستند ؟ اول باید معلوم شود که اینها استاد اند ). محترم دکتور محمد حیدر جبههٔ استادان پولی تخنیک را ستون فقرات اتحادیه استادان پوهنتون های افغانستان میدانستند.

در وقت رایگیری اتحادیه به دو جناح تقسیم شده و فقط سه نفر توانستند مورد تأئيد آرای هر دو طرف قرار گیرند . آقای فضل الربی پژواک ، آقای دکتور محمد حیدر و دوکتور سعید افغانی که هرسه افراد ملی ، غیر سازمانی و بیطرف بودند بالترتیب بالاترین آرا را بدست آوردند . اما بقیه هر یک آرای جناح خود و چند نفر غیر وابسته را کسب کردند و ….. )

قابل تذکر است که اتحادیه استادان پوهنتون های افغانستان و سایر احزاب سیاسی کشور، در رابطه به جلوگیری از قرار دادی « آب هلمند » که بتاریخ ۱۳مارچ ۱۹۷۳ میلادی، مابين صدراعظم وقت افغانستان « اقای محمد موسی شفيق » و نخست وزير وقت کشور ايران « اقای امير عباس هويدا» در شهر کابل به امضا رسید ، جبهه ملی را بنام « جبهه آب هلمند » تشکیل دادند و متعاقبأ به اعتراضات گسترده علیه آن پرداختند و .. .

قابل یاددهانی است که در مورد تشکیل این اتحاد ، محترم خليل الله زمر مضمون مفصلی را تحت عنوان بنام « جبهه آب هیر مند » درسایت انترنیتی وزین « فردا » بدست نشر سپرده است ، که در رابطه به تدویر اولین جلسه آن جبهه ، چنین مینگارد :

(اولين اجلاس« جبهه آب هیر مند » درمنزل محمد يوسف فرند مدير مسئول جريده روزگار در منزل شخصی وی واقع درگردنه باغ بالا درسال « ۱۳۵۱ هجری شمسي » برگزارگرديد. دراين جبهه اشخاص آتی به نمايندگی ازاحزاب و سازمانهای مختلف سياسی واجتماعی اشتراك داشتند :

ــ پوهاند فضل الربی پژواك ، دکتور محمداحسان ترکی استادان فکولته حقوق وعلوم سیاسی ، پوهاند علی محمد زهما استاد فاکولته ادبیات و علوم بشری و دکتور سعید افغانی استاد علوم دینی پولیتخنیک کابل به نمایندگی از اتحادیه استادان پوهنتونهای افغانستان .

محمدهاشم ميوندوال و محمد نجيم آريا به نمايندگی ازحزب دموکرات مترقی افغانستان . ــ

ــ ببرک کارمل به نمايندگی ازحزب دموکراتيك خلق افغانستان « پرچم » . ــ حفيظ الله امين به نمايندگی ازحزب دمو کراتيك خلق افغانستان « خلق » .

ــ قدرت الله حداد مدير مسئول جريده افغان ملت به نمايندگی از حزب سوسيال دموکرات افغانستان

( اصلاّ در اين جبهه ازغلام محمدفرهاد رئيس آن حزب دعوت بعمل آمده بود که موصوف بنابر مريضی در جلسات اشتراك کرده نتوانست وبرادر خود قدرت الله حداد مدير مسئول جريده افغان ملت را در اين جبهه ازجانب خود فرستاد . )

ــ دکتور عبدالكريم فرزان فوشنجی به نمايندگی ازحزب دموکراتیک عوام افغانستان .

اناهيتاراتبزاد به نمايندگی از سازمان دموکراتیک زنان افغانستان . ــ دوکتورس

ــ معصومه عصمتی وردك به نمايندگی از سازمان دموکراتیک عوام افغانستان .

ــ محمد يوسف فرند مدير مسئول جريده روزگار .

ــ خليل الله زمر به نمايندگی از اتحاديه محصلان پوهنتونهای افغانستان .

بخش اعظم وقت نخستين روز جلسه « جبهه آب هیرمند» براهداف و طرزالعمل جبهه متمرکز بود که پس ازجروبحثهای مفصل دراين زمينه فيصله شد که احزاب کوچک وبزرگ همه دارای حق مساوی درجبهه بوده وفيصله های جبهه بايد براساس اتفاق آرای اعضای جبهه صورت بگيرد و … )

ــ محترم محقق محمد حسن بارق شفعیی نوسینده و شاعر توانا و شخصیت ملی و سیاسی کشور ، پیرامون شخصیت ملی و مبارزات استاد سعید افغانی ؛ تحت عنوان « خوش درخشید ولی دولت مستعجل بود » در سال « ۲۰۰۴ میلادی » مضمون مفصلی نوشته است ، که دیدگاه شان در رابطه به نقش « اتحادیه استادن پوهنتون کابل » چنین است :

( دکتور سعید افغانی می کوشید اتحادیه را از لغزش به « چپ » و « راست » به دور نگهدارد ، که الحق در آن گیر ودار کار آسانی نبود ، مع هذا ؛ اتحادیه در مسایل سیاسی به صورت محسوسی از مرکز به طرف « چپ » اتخاذ موضوع میکرد و این یکی از عواملی محبوبیت بیشتر استاد سعید افغانی در نهضت ملی و دموکراتیک کشور بود ، در عین حال او میکوشید با استفاده از این تجربه در زمینه وسیعتری ، این اشتراک مساعی در بین نیروهای سیاسی دارای تمایلات گوناگون را ، با تجربه به نقاظ مشترک در اهداف عمومی شان ، به اشتراک در یک جبهه متحد دموکراتیک وملی در معرض آزمایش قرار دهد ، ولی اتحاد ملی به زمینه و یا زمینه های عینی مبارزات متحد ملی ضرورت داشت.

مساله حل مشکل تقسم اب هلمند در میان ایران و افغانستان ، که از موضوعات داغ روز بود ، به بهترین محمول و محک ارزیابی و میزان و طنپرستی و پایه دارای نیروی مختلف سیاسی ، در دفاع از منافع ملی مبدل گردید که هیچ یک از احزاب ، سازمانها و جمعیتها، گروپها و شخصیتهای سیاسی وطنپرست نمیتوانست به آن بی علاقه بماند . بنابر آن اشتراک فعال در ایجاد جبهه متحد در دفاع از منافع ملی مردم افغانستان ، در ارتباط این موضوع به ملاک وطنپرستی این نیروها تبدیل شد و زمینه عینی به وجود آمدن یک « جبهه تاکتیکی متحد ملی » به میان آمد ، که در اثر تلاش حزب دموکراتیک خلق افغانستان ، اراده جمعی اکثریت قاطع سازمانهای سیاسی و اجتماعی به آن گراید و نتیجه آن در اجتماع بزرگ احتجاجیه علیه تبانی دولتین افغانستان و ایران در این مورد « به تاریخ ۱۳ مارچ ۱۹۷۳ » در پارک زرنگار کابل عرض اندام کرد .

در این گردهمای و اجتماع بزرگ تاریخی ، رهبران احـزاب سیاسی و سازمانهای و رجال و شخصیتهای مستقل اجتماعی و سیاسی کشور ، وکلای پارلمان ، استادان و محصلان پوهنتون و پولیتخنیک و سایر مراکز علمی ، حلقات اجتماعی و شهریان وطنپرست کابل شرکت ورزیده بودند.

تربیون این اجتماعی بزرگ و برنامه سخنرانیها توسط یک تن از استادان با سابقه ، وطنپرست ، غیر وابسته و خوشنام پوهنتون مرحوم « حفیظ مرشدی » اداره میشد . دراین میتنگ بزرگ ملی تاریخی شخصیتهای آتی به نماینده گی از احزاب ، سازمانها و موقعیتهای مستقل خویش ، در اعتراض به معامله ضد ملی آب هلمند توسط دولت افغانستان با رژ یم شاهنشاهی ایران ، که در آن روزگار به طور اشکار به ژندارم منطقه تبدیل شده بود ، سخنرانی کردند :

ــ محمد هاشم میوندوال « سابق صدراعظم » به نماینده گی از حزب دموکرات مترقی .

ــ انجینر غلام محمد فرهاد به نماینده گی از حزب افغان ملت .

ــ بارق شفیعی به نماینده گی از حزب د موکراتیک خلق افغانستان .

ــ عبدالکریم امرخیل وکیل ولایت لغمان در ولسی جرگه ، به نماینده گی از وکلای پارلمان .

ــ دکتور سعید افغانی به نماینده گی از استادان پو هنتون کابل و پولی تخنیک کابل .

وعده د یگر .. این سخنرانیها به طور بی سابقه یی به استقبال پر شور وطنپرستانه از طرف دها هزار اشتراک کننده در این اجتماع بزرگ ملی ، تاریخی روبرو گردید و ….

محترم بارق شفعیی در آخیر مضمون خویش ، چنین ادامه میدهد :

دکتور سعید افغانی ، بنابر موضوعگیریهای وطنپرستانه ، ژرفای دانش و احتوای کامل برعلوم و فلسفه اسلامی در حلقه علما و روحانیون وطنپرست کشور ، همیشه جا یگاه رفیع و در خور اعتبار واعتماد داشت و به دوراز تبعیض و تعصب ملی و مذهبی ،به مصالح کشور می اندیشید و میکوشید جنبش صنفی استادان و محصلان را درمحیط کاروحلقه تدریس خویش ، به نیروی پشاهنگ نهضت ملی و دموکراتیک تبدیل کند .

او عادل ، درستکار، مهربان و صلجو بود ؛ با همه چیز و همه کس با حوصله و فراخدلی برخورد میکرد ، اهـل منطق و استدلال بود و از استبداد رای نفرت داشت و …

دوکتور سعید افغانی ، تا جایکه من میدانم ،با هیچیک از احزاب سیاسی در داخل نهضت تعهد خاصی نداشت ،مگر شخصیت مورد احترام همه نیروهای سیاسی ملی و طرفدار دموکراسی در کشور بود ، اما « جیهه ملی پدر وطن افغانستان » هم جبهه اید ال او نبود . او روزی با خلق تنگی و یژهیی به من گفت : این جبهه آن جبهه یی نیست که تو سالهای قبل از آن سخن گفتی ؛ این جبهه مانند شتری در دامن حزب شما ؛ به گل نشسته است و مثل سایر سازمانهای اجتماعی و اتحادیه های صنفی در کشور ، بیشتر به شعبه یی ازتشکیلات حزب شما می ماند ، تا جبهه متحد تمام احزاب و نیرویی ملی و دموکراتیک مستقل از آن ؛ بنابر آن روز به روز از مردم تجرید می شود و نیروی تحرک و جاذبه خود را برای جذب نیرو ها و شخصیتهای با وجاهت سیاسی از دست میدهد .

من این سخنان اعتراض آمیز او را رد نکردم : زیرا در این مورد با وی هم عقیده بودم و از آن بعد ، هر دو با هم علیه « انحصار » رهبری « بیروکراتیک » حزب دموکراتیک خلق افغانستان در جبهه مبارزه می کریم .

ولی با دریغ و تاسف فراوان به او دست اجل و به من رهبری حزب مهلت و مجال آن را نداد تا برای نجات جبهه از این حالت به مکان واقعی دست یابیم ؛ که این خود داستانیست دیگر . به همه حال ، تاریخ مبارزات سیاسی افغانستان ، تلاشهای وطنپرستانه و نقش سازنده دکتور سعید افغانی ، این مبارز نستوه و خسته گی ناپذیر را در نهضت ملی ودموکراتیک ، در این برهه حساس و پر هیاهوی زنده گی سیاسی کشور ما ، فراموش نمی کند . یادش گرامی باد و امثالش بی شمار . )

یادداشت : حقیقت مسلم آن است که گذشته را نمیتوان خرید ، تغیر داد ، یا فسخ کرد ! از جانب هم برخورد متعصبانه ، تنگ نظرانه و هرگونه افراط و تفریط ، در رابطه گذشته ؛ کاری اهل علم و آدب و به خیر و مصلحت وطن نیست . بلکه روش سالم و معقول آن است ! تا با نیت پاک و اراده سالم در رابطه گذشته ؛ تحقیق و پژوهیش واقعیت بینانه ، بمنظور غور و باز یابی راه ها در زمان « حال و آینده » صورت گیرد .

بنآ با چنین طرز دید ، بدینوسیله از همه هموطنان گرامی که در جریانات سیاسی و صنفی آن وقت « اتحادیه استادان پوهنتونهای کابل » به شکل از اشکال نقش داشته اند و یا معلومات لازمه در دست دارند ، احترامانه تقاضا میگردد تا لطف نموده آن را با ما شریک سازند ، تا بعد از تهیه و ترتیب از جانب « شورای علمی مرکز مطالعات ستراتیژیک افغان » با امانت داری کامل ، به زیور چاپ رسانیده شود .

برهان الدین « سعیدی »

از شورای علمی مرکز مطالعات ستراتیژیک افغان

b-saidi@gmx.de

منابع و ماخذ :

ــ یادداشتهای خطی دوکتور استاد محمد سعید « سعید افغانی » .

ــ مصاحبه مطبوعاتی آژانس نشراتی باختر ، نوشته : سال « ۱۳۴۸ استاد سعید افغانی » .

ــ د سولی او تفاهم د لیاری مبلغ دوکتور مولوی محمد سعید افغانی ، چاپ سال ۱۳۶۵ هجری شمسی نوشته : سر محقق عبدالله خدمتگار بختانی .

ــ خوش درخشید ولی دولت مستعجل بود ، نوشته : محترم محمد حسن بارق شفعیی ، سال ۲۰۰۴ میلادی .

ــ یک معلم و یک رهنمائی خوب ، نوشته : محترم خلیل زمر ، سال ۲۰۰۴ میلادی .

ــ د استاد سعید افغانی څخه یوه خاطره ، نوشته : محترم استاد سرفراز مومند ، سال ۲۰۱۰ میلادی .

ــ اتحادیه استادان پوهنتونهای افغانستان، نوشته : محترم ازادمنش درسایت « نوای افغانستان »

ــ استاد افغانی د علم او فرهنګ دلاری یو تلپاتی نوم : شماره ۴۸ مورخ ۱۳۶۹ روزنامه پیام .

ــ مرحوم استاد سعید افغانی : شماره ۳۱ مورخ ۱۳۶۹ جریده الاسلام.

ــ د سولی مبارز : ارگان نشراتی د حق لاره ، چاپ سال ۲۰۰۴ میلادی .

ــ جبهه آب هیر مند ، نوشته : محترم خليل الله زمر در« سایت فردا » .

ــ استاد سعید افغانی محقق پر تلاش و هم مبارز راه صلح و آزادی : نوشته محترم ولی فنی، سال ۱۳۶۶هجری شمسی.