لراوبر ویب پاڼه لراوبر يو افغان – تازه خبرونه
نتايج پروژه SOAS زير نام »کرونولوژی زبان باختری« به تاريخ بيست و پنجم جنوری تقديم خواهد شد. اين نتايج روشنی نو و دلچسپ را بالای تاريخ قديمی افغانستان می اندازد.
باختری، که قبل از اسلام مهمترين زبان افغانستان به شمار می رود، پيش از دو دهه تقريبا ناشناخته بود. در دو دهه اخير بيشتر از يک صد و پنجا اسناد نو به اين زبان کشف شده که بالای پوست، تکه و چوب به خط کج يا کورسيف بوده و از يونانی سرچشمه گرفته است. در اين اسناد که از طرف پروفيسر SOAS نيکولس سيمس ويليمس خوانده و ترجمه شده اند، قراردادهای حقوقی، مکاتيب و متون بودايی شامل اند. اين ها به قرون چهارم تا هشتم ميلادی مربوط بوده که اين يک دوره تاريک اما پر از واقعات اين منطقه شمرده می شود که افغانستان چندين بار زير حمله قوه های خارجی قرار داشت: اين قوه ها امپراطوری ساسانی ايران، ترک ها و اقوام کوچی ديگر بوده از طرف شمال و شرق و بالاخره عرب مسلمان و فارسيان که به اين مملکت دين اسلام را به خود آورد. حالانکه بوديزم و دين زردشتی در افغانستان قديم اديان مسلط بودند. تمام اين واقعات در اسناد باختری انعکاس يافته و معلومات جديد و دلچسپ سياسی و اجتماعی راجع به افغانستان قديم در آن درج شده اند. نام های حکمرانان ناشناخته، قديمترين ذکر مردم افغان و رواج های منطقوی شان مثل پولی اندری يعنی ازدواج يک زن با چند شوهر در آن آمده اند.
»پروژه کرونولوژی زبان باختری« که به رهنمايی پروفيسر نيکولس سيمس ويليمس از طرف شورای هنر و علوم بشری برتانيه کبير تمويل می شود، به اين هدف در سال 2004 م تاسيس شده بود تا کرونولوژی يا شرح واقعات نسبي و مطلق اين اسناد به ميان امده و در چارچوب آن تحليل و تعبير اين اسناد غنی تاريخی صورت بگيرد. يکی از دست اوردهای پروژه اين است که آغاز اين دوره با تهداب گذاری امپراطوری ساسانی که در سال 223 م واقع شده، مصادف است. در بسياری حالات ممکن است سال نوشتن اين اسناد حتی روز نگارش آن را حساب و معلوم نمود.
تکميل موفقانه اين پروژه در يک ورکشاپ بين المللی که به ميزبانی بنياد يا تراست هند باستان و ايران در کامبريج برگزار خواهد شد، اشکار می شود. در جلسه افتتاحیه بتاريخ 25 جنوری، سال 2008 م به روز جمعه بعد از ظهر سه نفر عضو اين تيم و محققان برجسته از برتانيه کبير و خارج آن مقالات عرضه خواهد نمود. در پايان اين مجلس در جريان يک دعوت از دو کتاب که به اين منظور اماده می شوند پذيرايی خواهد شد: جلد دوم يک کتاب به نام اسناد باختری از شمال افغانستان توسط نيکولس سيمس ويليمس و کتاب ديگر به نام اسناد عربی از خراسان قديم اسلامی از طرف جوفری خان.
يادداشت برای اديتور:
به تاليف نيکولس سيمس ويليمس، کتابی اسناد باختری از شمال افغانستان در دو جلد از طرف بنياد نور و به همکاری ازيموت اديشن انتشار يافته (اکسفورد 2000; لندن2007). جلد اول که از طرف پروفيسر هېلموت هومبخ به حيث »شاهکاری فلسفی و زبانشناختی« شناخته شده (در BSOAS 65 ، 2002, ص 418 (اسناد حقوقی و اقتصای را در بر گرفته حالانکه جلد دوم مکاتيب و متن های بودايی را دارا است.
ده سکول اف اورينتل اند افريکن ستديس (SOAS) يک کالج پوهنتون (دانشگاه) لندن است که يگانه مرکز تخصص در قسمت آسيا، افريقا، خاور نزديک و ميانه شناخته می شود.
