که د ګران او ويا ړلي افغا نستان د تېر و خت د تاريخ پا ڼې راواړوو نو جو ته به شي چې دايران دولت د ټولو واکمنا نو په دورو کې که هغه صفو يان وو ، که قا جاريان، که پهلو يان وو او که او سني متعصب شيعه اخو ندان د افغا نستان سره د ښمني کوي او ددوی دغه د ښمنۍ په لا ند نيو څو کټګو ريو ويشلای شو :
١-زموږ د خاورې سره دښمني :
اېران ,ګران افغا نستان د فارس د امپر اتورۍ يوه بر خه بولي او دخراسان بزرګ په قلمرو کې يې شا ملوي٠ دوی نه يوازې بلخ،فارياب، با دغيس ، هرات اونيمروز د خپل هېواد جز بولي، بلکې هيلمند، کند هار ،زابل او غز ني هم د ځا ن بولي٠ که تا سو ددوی ځينو جغر ا فيا يي نقشې و ګو رئ نو د غه ټول ځا يو نه چې ما يې نو مو نه وا خيستل په خپل قلمرو کې شا مل ځا يو نه بولي٠
همدا اير انيان ول چې دشاه اسما عيل صفوي په وخت کې چې هغه شيعه مذهب په اېران کې رسمي کړ او دسني مسلما نا نو په وينو يې ژرندې وګر ځولي پر افغا نستان باندې تيری وکړ٠ ددغه جنا يت کوونکي او متعصب واکمن په وخت کې په ١٥١٠ عيسوي کال پر هرات ير غل وشو٠ صفوي تيري کوونکو کله چې دهرات ښار ونيوه نو دهرات په جا مع جو مات کې يې د صفوي واکمن د سو بې فر مان ولو ستل شو٠ په دغه وخت کې دهرات د جا مع جو مات خطيب حا فظ زين الد ين هر اتي و او هغه له دې کبله د صفوي ير غلګرو له خوا شهيد شو چې د جمعې د لما نځه په خطبه کې يې د حضرت علي کرم الله وجهه د نا مه تر څنګ يې د حضرت ابو بکر،عمر اوعثمان نو مو نه د جمعې د لما نځه په خطبه کې اخيستي وو٠دهغه تر شها دت وروسته صفوي ير غلګرو امر وکړ چې يوازې به د اثنا عشره اما ما نو نو مو نه د جمعې دلما نځه په خطبه کې اخيستل کيږي او نور څوک حق نلري چې د ابو بکر ، عمر او عثمان نو مو نه د جمعې دلما نځه په خطبو کې ووايي٠ همد اراز صفوي ير غلګرو په هرات کې داسې ظلمو نه او ناتار پيل کړ چې دسپين ږيرو نه نيولې تر سپين سرو ښځو او ان د زانګو ما شو مان يې د سني مذ هب په جرم له تېغه تېر کړل٠ زړورو هر اتي مبا رزينو لکه ابو القا سم بخشي، خو اجه شهاب الد ين غوري، قا سم کر خي، امير نظا م الدين، عبد القا در او نورو د صفوي تا راکګرو پر خلاف پا څون وکړ، خو له بده مر غه ددوی پا څون و ټکول شو او دا ټول يې له تېغه تېر کړل٠ همداراز صفوي وحشي تيري کوونکو د افغا نستان په شما لي بر خوبد خشان، تخار ،کندز ، بغلان، بلخ او خلم او اند خوی کې هم ډېر و حشيا نه کا رونه وکړل او ګڼ شميرښځې ،نا رينه او ما شو مان يې د مذ هبي تعصب له مخې ووژل او دوی دا عقيده در لوده چې په دې وحشت او بر بر يت سره ګو اکې دوی د اثنا عشره اما ما نو ار وا ګا ني خو شا له کوي٠ په دغو پوځي عمليا تو کې د صفوي لښکرو مشران ديو سلطان او امير سلطان ول٠ که څه هم په اند خوی کې د صفو يا نو پر خلاف ملي مبارز قرا بقال ښه و جنګيده، خو تر يوې او نۍ ورو سته صفوي تير ي کوونکو دی له ما تې سره مخا مخ کړ او صفوي لښکرو داند خوی ټول واړه او زاړه له تېغه تېرکړل ٠ همدارز صفوي ير غلګرو د متعصب شا ه اسما عيل صفوي په وخت کې پر کند هار هم بر ېدونه وکړل ،خو له نېکه مر غه د کند هار هيواد پا لو ميړ نيو دوی ته غاښ ما توونکي ګو زارونه ور کړل٠
همدارز د شاه عباس صفوي او هم ددويم شاه عباس په وخت کې پر هرات او کند هار دصفوي ير غلګرو له خوا بر ېدونه شوي دي چې هر ځل دملي مبا رز ينو له خوا په پوره مېړ انې ځواب ور کړل شوی دی٠
د شاه حسين صفوي په وخت کې هم چې په ١٦٩٤ ميلادي کال کې پا چا شواير انيا نو په افغا نستان کې د لاسو هنو لړۍ روانه وه٠ صفوي شاه حسين د ٢٠ زرو اير اني سر تيرو سره ګر ګين کند هار ته واستاوه٠ ګر ګين چې يو عياش او ظالم سړی وپر خلکو يې ډېر ظلمونه کول چې په پای کې د هو تکي دولت د بنسټ ايښودونکي تر مد بر انه قيادت او مشرۍ لا ندې ګور ګين او ګو رګيا نو ته ما تې ورکړل شوه او هغه يې له مينځه يوړ٠
په ١٧١٧ ميلادي کال کې چې په هرات کې د ابدالي حکو مت بنسټ کيښودل شو او عبد الله خان ابدالي د ابداليانو د ټولو مشرانو او دهرات دخلکو په خو ښه په هرات کې د چارو واګې په خپل لاس کې ونيولې، په دغه وخت کې عبد الله خان د غوريانو، کهسان، مر غاب،با دغيس او او بې سيمې دصفوي تيري کوونکو د منګو لو نه ازادې کړې٠ په ١٧١٩ ميلادي کال کې ايران خپل يو لوی لښکر چې ٣٠ زره سر تيري يې درلودل د صفي قلي خان په مشرۍ فراه ته وليږلي چې د عبد الله خان دزوی اسد الله خان د ميړانې له کبله اير اني پو ځو نه له ما تي سره مخا مخ شول٠
همدارا د نادرشاه افشار او قا جار يانو په وخت کې هم پر افغا نستان په تېره بيا دهرات پر ښار با ندې پو ځي ګواښونه او برېدونه شوي دي٠
٢- فر هنګي ير غل :
اېران تل کو ښښ کوي چې په افغا نستان کې خپله ژبه او کلتور زموږ پر خلکو وتپي٠ ددې مقصد د عملي کولو له پاره دوی د ډول ډول وسا ئلو او ذر ايعو نه کار اخلي د بيلګې په تو ګه : زموږ هېواد ته د ډول ډول کتا بونو ،فلمونو، سيډي ګانوراليږل،د پښتوژبې په مقا بل کې کر که را پا رول،په ښوونځيو،لوړو تعليمي مؤ سسو،دليکوا لو او ژور نا ليستا نوپه ټو لنو،اخبا رونو،مجلو ،راډيو ګا نو او تلو يز يوني شبکو کې دخپلو جا سو سا نو روزل٠ دافغا نستان په ګډون دوی په خپلو ټو لو ګا ونډيو هيوادونو لکه پا کستان، هندوستان، بنګله ديش،تا جکستان،تر کيې ، سو ريې، عراق او ډېرو نورو هيو ادونو کې د خانه علم و فر هنګ ايران په نا مه مؤ سسې لري چې ددې لارې خپله ژبه پيا وړي کوي او په دې لاره کې ډېرې پيسي لګوي٠ دوی همدارز زده کونکو ته د خپل فر هنګ او ژبې له پاره د لنډې او اوږدې مو دې سکالر شيپونه او بو رسو نه ورکوي او په دې ډول ددوی ما غزه دتعصب په زهرو لړي٠ د افغا نستان هغه ليکوال چې داېران دولت سره په فر هنګي بر خه کې ډېره همکاري کوي او په دې لاره کې ددوی فر هنګ ته خو شخد متي کوي ه دغو ليکوالو کې د اعظم رهنورد زرياب،سيد مخدوم رهين چې اوس په هند کې دافغا نستان لوی سفېر دی، د رضا ما ئل هروي زوی نجيب ما ئل هروي ا و دطلوع تلو يز يون خا وندان دي چې د پښتو ضدهغه پروژې عملي کوي چې داير انيانوله خوا دوی ته ور کولې کيږي٠
٣-مذ هبي تعصب:
مذ هبي تعصب د اير انيا نو په خټه کې اخښل شوی دی٠ دوی په دې بر خه کې دومره فعال دي چې ان تصور يې هم نه شي کيدای٠ دوی په دې لاره کې مليا ردونه ډالر ونه خر څوي٠ دوی کو ښښ کوي چې په هغو هېوادونو کې چې سني مذ هبه دي خپل شيعه ای افکار خپاره کړي٠ په افغا نستان کې چې شيعه وګړي د دې هېواد لس په سلو کې هم نه جوړوي داير اني اخو ندانو دبشپړې حما يې لاندې دي٠ ايراني متعصب اخوندان دشيعه وو زده کوونکي دايران په قم او نورو علميه حوزو کې روزي٠ ددوی ما غزه د شيعه مذهب دتعصب په زهرو لړي او داسې ور ته ويل کيږي چې دسني مرګ روا دی٠ دوی خلفای را شدين او له هغې جملې نه شيخونو حضرت ابو بکر صديق او حضرت عمر رض او عثمان ته په سپکه ستر ګه ګوري او په خپلو کتابو نو کې دوی ته ښکنځلې ليکي٠ په افغا نستان کې چې دشيعه ووهر څو مره جو ما تو نه او مدرسې جو ړيږي پيسې يې داېران دولت له بود جې نه ور کولې کيږي٠ په داسې حال کې چې سنيان د ايران د زاهدانه پر ته په بل هيڅ ښار کې هم جو مات نلري او نه هم سنيا نو ته دې اجازه شته چې خپل جو ما تو نه جوړ کړي٠ دوی افغا نستان ته داسي مذ هبي کتا بو نه را ليږي چې دسنيانو دمذهب پر ضدليکل شوي دي او هم داسې کتا بونه چې دمذ هبو نو تر مينځ کر که را پاروي چې ښې بيلګې يې هغه کتا بو نه وو چې څه موده دمخه د نيمروز په ولا يت کې د هغه ځای د چار واکو له خوا ونيول شول٠ همدا اوس ايران د خپل يوه نږدي ايجنټ محسني ته په کا بل کې داسې مد رسه جوړه کړېد ه چې هدف يې دغه مذهب پر مخ بيول او د سنيا نو د مذهب ټکول دي٠ که نه تا سو دمحسني نه پو ښتنه وکړئ چې تا څو مره رو پۍ در لودې چې يوه داسې مد رسه دې جوړه کړېده، خو معلو مه خبره ده چې دا دايران پيسې دي٠
٤- زموږ د هېواد په سيا ست کې لاسو هنه :
دايران دو لت زموږ د هيواد په سيا ست کې د خپلو جا سو سا نو په ذريعه پر اخې لاسو هنې کوي٠ په تيره بيا ددوی د لاسو هنو لړۍ له هغه وخته ېره پر اخه شوه چې په کا بل کې دډاکټر نجيب الله حکو مت نسکور شو٠ دنجيب د حکو مت تر نسکورېدو ورو سته له ١٩٩٢ کال نه نيولې تر ١٩٩٦ کلو نو پورې هغه جنا يتونه چې ددوی پلوي ګو ندو نو حزب وحدت دمزاري او حرکت د محسني سر ته رسو لي دي ساری يې نه لېدل کيږي٠ د حزب وحشت اير اني پلوه ډلې دخلکو په سر ونو کې ميخو نه ور ټک وهل،د ښځو سينې يې غو څې کړې او درقص مرده کيسې او دا ستا نو نه د دوی دو حشت هغه کيسې دي چې د اير انيا نو په امر د حزب وحشت له خوا تر سره شوي دي٠ ددوی په دغو مشهورو جا سو سانو کې د عبد العلي مزاري، محسني، محقق اوخليلي نو مو نه ديا دونې وړ دي٠
سر بېره پردې ايران د طا لبانو په وخت کې دربا ني او دشمال د کر غيړن اتحاد يو نږدې او مر ستند ويه ملګری پا تې شوی دی ٠
همدا ايرا ني دولت و چې درې کا له دمخه يې د هرات په ښار کې دسني او شيعه جګړې ته لمنه ووهله٠ همدا ايراني دولت و چې دعبد الله عبد الله انتخابا تي کمپا ين ټول لګښتو نه يې پر غا ړه وا خيستل او دادی په کا بل کې د هغوی سفېر وايې چې با يد کر زی دعبد الله سره ائتلافي دولت جوړ کړي٠ نو موږ د اېران سفېر ته وايو چې ته څوک يې چې زموږ په کو رنيو چارو کې بېشر ما نه لا سو هنه کوي ٠ که ته وايې چې د افغا نستان په ټولټا کنو درغلي شوې ده دا خو دافغا نا نو خپل کار دی ته څوک يې چې موږ ته دولت جوړوي٠ ايا ستا دهېواد انتخا بات شفاف او رو ښا نه وو٠ احمدي نژاد ولې دمو سوي سره ائتلافي دولت جوړ نکړ٠ ولې دمظا هره چيانو ويني مو وبهولې او ولې مو مظاهره چيان په زندانونو کې واچول او ان دوی ته مو په سپکه ستر ګه کتل جا يز وبلل٠
د افغا نستان خلک با يد د اير اني متعصبو اخوندانو کر غيړ نو اعما لو ته متو جه وي او پرې نږدي چې زموږ د هېواد په کو رنيو چارو کې نا ولې لاسو هنه وکړي٠