مشورتي جرګې دپريکړه ليک متن خپور شو

کابل :پژواک دخبر له مخې مشورتي لويې جرګې د افغانستان او امريکا تر منځ د امنيتي تړون متن له يو لړ وړانديزونه سره تاييد کړ او وړانديز يې وکړ، چې په افغانستان کې جرم کوونکي امريکايي پوځيان دې د امکان تر بريده په امريکايي محاکمو کې په افغانستان کې محاکمه شي.مشورتي لويه جرګه د افغانستان او امريکا د متحدو ايالتونو تر منځ د امنيتي تړون پر مسودې د بحث په موخه د لړم په دېرشمه په کابل کې جوړه شوې وه او نن د يو پرېکړه ليک په صادرلو سره پاى ته ورسېده.د مشورتي لويې جرګې مرستيالانو (شېرمحمد اخندزاده او فضل کريم ايماق) د دې جرګې پرېکړه ليک ولوست:لومړۍ ماده: د مشورتي لويې جرګې غړي په ١٣٩٠ کال کې د دوديزې لويې جرګې پرېکړو ته پاملرنې د امريکا له متحده ايالتونو سره د اوږدمهاله ستراتيژيکو همکاريو د تړون پر بنسټ د خلکو د استازو د مشورو په رڼا کې دا دى د افغانستان د اسلامي جمهوريت د رييس له ځانګړې پاملرنې او د هغه د همکار ټېم له پر له پسې هڅو څخه د ملي ګټو لوړولو افغاني ارزښتونو ته او د افغانستان له خلکو څخه د دفاع په لار کې امنيتي همکاريو پر قرارداد د خبرو د له پر مخ وړلو څخه مننه کوي.دويمه ماده: د افغانستان اوسني وضعيت او د تحول په لسيزه کې تر پر ځان بساينې پورې نړيوالې ټولنې ته د افغانستان اړتياوو ته په پام، په ټوله کې امنيتي تړون د مشورتي لويې جرګې د غړو له خوا د تاييد وړ دى.دريمه ماده: د مشورتي لويې جرګې غړي د افغانستان اسلامي جمهوريت له رييس جلالتماب حامد کرزي د هېواد پاملرنې احساس ته په درناوي، هغه ته وړانديز کوي څو د امنيتي همکاريو تړون له ٢٠١٣ کال له پاى ته رسېدو وړاندې د امريکا له متحده ايالتونو سره لاسليک کړي او په راتلونکو اونيو کې د بشپړېدو په موخه ملي شورا ته واستول شي.څلورمه ماده: په امنيتي تړون کې دې د امريکا له خوا د اسلام سپېڅلي دين او د افغانستان د خلکو فرهنګ او عنعناتو ته درناوى په جديت سره رعايت شي.دغه تړون د دوو خپلواکو او ملي حاکميت او مساوي حقونو لرونکو هېوادونو تر منځ لاسليک کېږي او د لسو کلونو لپاره اعتبار لري.پنځمه ماده: د لويې جرګې غړي له نړيوالې ټولنې په ځانګړې توګه د امريکا له متحدو ايالتونو او د افغانستان له دولت څخه د سولې د پروسې، د افغانانو تر منځ د خبرو اترو د بهير د چمتو کولو غوښتنه او ټينګار کوي، چې د دغه تړون لاسليک په ټول افغانستان کې د سولې او امنيت لامل شي.شپږمه ماده: د مشورتي لويې جرګې غړي ټينګار کوي، چې د تړون په ٢٦مه ماده کې دې يو داسې ځانګړى پاراګراف زيات کړل شي چې په ټول افغانستان کې د سولې او امنيت د ښه کېدو لپاره د دواړو لورو ملموس او عملي اقدامات تضمين کړي.اومه ماده: د امريکا د متحدو ايالتونو له لوري په سمه توګه او پر خپل وخت د ژمنو د عملي کېدو په صورت کې دې د افغانستان حکومت هڅه وکړي، چې د امنيتي همکاريو تړون د دواړو هېوادونو تر منځ د اړيکو د ښه کولو، پراخولو او پياوړي کولو لپاره د دواړه هېوادنو ترمنځ د بنسټ په توګه وکاوري او د امنيتي تړون په کچه د دفاعي اړيکو د لوړولو په لاره کې دې هر اړخيزه هڅه وکړي.اتمه ماده: د امنيتي همکاريو تړون اهميت ته پام سره، اړينه ده،چې د تړون پښتو، دري او انګليسي متنونه په دقت سره پرتله شي، په متنونو کې توپيرونه، په ژباړه کې ستونزې، ټايپي او انشايي تېروتنې لري او د تعريفونو او اصطلاحاتو د ښه وضاحت لپاره په تېره بيا د تروريزم، يرغل، تړون او د اډو د حدودو لپاره متعارف حقوقي مفاهيم وکارول شي.نهمه ماده: د امريکايي ځواکونو د هغه شمېر پرسونل محاکمې په اړه، چې په افغانستان کې جرم کوي، ميکانيزم په پام کې ونيول شي تر څو د هغوى د تحقيق او محاکمې په بهير کې د افغان څارونکو شتون حتمي او د امريکا متحده ايالتونو هم د افغان څارونکو د شتون پروسه اسانه او تمويل کړي.لسمه ماده: د بې پلوۍ د اصل د مراعات کولو په موخه دې هڅه وشي، چې د امريکايي ځواکونو د هغو کسانو محاکمه چې په افغانستان کې د جرم مرتکب کېږي، د امکان تر بريده په امريکايي محاکمو کې په افغانستان کې وشي؛ خو د امريکا متحده ايالتونه نه شي کولاى په هېڅ ډول شرايطو کې په افغانستان کې زندان ولري او د کوم زندان مديريت وکړي.يوولسمه ماده: د عملياتو پر مخ وړل او د کورونو تلاشي، پرته له سملاسي، حالاتو څخه چې د امنيتي همکاريو تړون د دريمې مادې په دريمه فقره کې وړاندوينه شوې، جواز نه لري. د ولسمشر بارک اوباما د ليک متن دې، چې په دې اړه د افغانستان د اسلامي جمهوريت ولسمشر ته استول شوى دى، د امنيتي همکاريو له تړون سره دې د ملپاڼې په توګه زيات (ضميمه) شي.دوولسمه ماده: د افغانستان د اقتصادي ودې او د خلکو د ژوند د کچې لوړولو لپاره له زمينې برابرولو د ډاډ ترلاسه کولو په موخه، پاملرنه وشي چې په امريکايي تړونونو کې له افغانانو د ملاتړ تګلاره او افغان شرکتونو ته د تړونونو ورکول تحقق پيدا کړي.ديارلسمه ماده: د امنيتي همکاريو د تړون د تطبيق پر مهال دې د افغانستان ملي پوځ ځواکونه په ځانګړې توګه د هوايي ځواکونو ښوونې او روزنې ته کلکه پاملرنه وشي او هڅه دې وشي څو له هغو ميکانيزمونو څخه استفاده وشي، چې د هغو پر بنسټ د هېواد د امنيتي ځواکونو تجهيزول د پرمختللو وسلو او مهماتو په وسيله تضمين شي.
څوارلسمه ماده: د نوو تاسيساتو ورکولو او يا په شته تاسيساتو او سيمو کې بايد مينوت د افغانستان سياسي مشرتابه ته منحصر وي، هغه نوي تاسيسات او ودانۍ چې د امريکا د متحده ايالتونو له خوا د افغانستان په موافقه جوړيږي بايد له ښه کيفيت څخه برخمنې وي او د بې کيفيته او موقتي ودانيو له جوړولو ډډه وشي.پنځه لسمه ماده: په ګډو پوځي تاسيساتو کې دې د امريکايي ځواکونو شتون، زياتره افغان ځواکونو ته د ښوونې او روزنې او تخنيکي مرستې په موخه وي.شپاړلسمه ماده: د امنيتي همکاريو په تړون کې دې وړاندوينه وشي، چې امريکايي ځواکونه نه شي کولاى له مجازي فضا، انټرنېټي او تيلېفوني شبکو او مخابراتي فرېکونسيو څخه د استخباراتي موخو لپاره او يا پر بل ډول د افغانستان د خلکو پر ضد ګټه پورته کړي.اوه لسمه ماده: د افغانستان بهرنى سياست بايد تل د ښه ګاونډيتوب پر بنسټ ولاړ وي؛ د امنيتي همکاريو تړون نه شي کولى تر هېڅ ډول شرايطو لاندې د دغه سياست مخالف وي چې له امله يې امريکايي ځواکونه نه شي کولى د نورو هېوادونو پر ضد د افغانستان له خاورې د پوځي مقصدونو لپاره استفاده وکړي، مګر دا چې د افغانستان د حکومت په خوښه او اجازه وي.اتلسمه ماده: د افغانستان له فضايي حريم څخه د امريکا د متحدو ايالتونو د ګټې پورته کېدو کړنلارې دې هر څومره ژر چې کېږي د افغانستان ملي حاکميت او پر فضايي، ځمکني او بحري حريم د افغانستان بشپړ کنټرول ته په پام، تدوين شي.نولسمه ماده: د امريکايي ځواکونو د پوځي او ملکي پرسونل د داخلېدو او وتلو کړنلاره دې د پولو د ټاکل شوو ځايونو له لارې د ځواکونو د تګ راتګ لپاره چې په دويمه ملپاڼه کې شامله ده، ژر تر ژره تدوين او بشپړ شي.شلمه ماده: د اسعارو د لېږد، ګټې اخستنې او تبادلې اړينې کړنلارې دې هر څومره ژر چې ممکن وي، تدوين او د اجرا وړ وګرځول شي.يوويشتمه ماده: د ملکي برخې حقيقي او حکمي اشخاص، چې د امريکا د متحده ايالتونو له پوځي ځواکونو سره تړاو نه لري، مګر په افغانستان کې د امريکا متحده ايالتونو له پوځي پرسونل سره په سوداګريزو فعاليتونو بوخت وي، بايد د افغانستان د قانون مطابق ماليه ورکړي.دوه ويشتمه ماده: که چېرې په افغانستان کې د مېشتو امريکايي ځواکونو عادي کړنې او پوځي عمليات د افغانانو منقولو او غير منقولو شتمنيو، کرنې، څارويو او يا د افغانانو او هغو کسانو چې د افغانستان تر حاکميت لاندې ژوند کوي، معنوي حقونه زيانمن کړي، امريکايي ځواکونه مکلف دي، چې پر خپل وخت او عادلانه توګه يې خساره جبران کړي.درې ويشتمه ماده: د افغانستان پر ضد د بهرني تيري د ګواښ دفع کولو په موخه دې ديپلوماتيکو، سياسي، پوځي او اقتصادي اقداماتو لست ژر تر ژره ترتيب او معرفي شي.څلورويشتمه ماده: د مشورتي لويې جرګې غړي پر چاپېريال ساتنې او د کيمياوي، بيولوژيکي او هستوي توکو پر نه کارونه ټينګار کوي او د افغانستان له حکومته غواړي،چې په خپله خاوره کې په جدي توګه د هستوي وسلو د زېرمه کولو او استفادې مخنيوى وکړي.پنځه ويشتمه ماده: په افغانستان کې د کانونو اهميت ته په پاملرنې، د مشورتي لويې جرګې غړي وړانديز کوي چې د کانونو ار ځمکې لاندې منابعو، قيمتي ډبرو او د هېواد له لرغونو اثارو څخه د ساتنيې په موخه د اومې مادې په اوومه فقره کې يو جز زيات شي.شپږويشتمه ماده: که چېرې د امريکا متحده ايالتونه پر خپلو ژمنو وفا ونه کړي، افغانستان بايد لومړى هغه امتيازات لغوه کړي چې وړاندوينه شوې ده او افغانستان دې د وضعيت تحليل ته پام د بديل لارو په لټه کې شي.اوه ويشتمه ماده: د امنيتي همکاريو تړون د تطبيقولو لپاره مسووله مرجع يا اجرائيوي نماينده دې د افغانستان له لوري مرکزي حکومت، د ملي امنيت شورا او يا هم د بهرنيو چارو وزارت وي.اته ويشتمه ماده: د باميانو او ځينو ګاونډيو ولايتونو استازي وړانديز کوي، چې د افغانستان او امريکا د متحده ايالتونو له ګډو تاسيساتو څخه يو دې په باميانو ولايت کې جوړ او د افغان ځواکونو د روزنې لپاره دې ترې ګټه واخيستل شي.نهه ويشتمه ماده: د مشورتي لويې جرګې غړي د هغو ١٩ تنو افغان بنديانو د سملاسى تسليمولو غوښتنه کوي چې د ګوانټانامو په محبس کې پراته دي او د امريکا له متحده ايالتونو څخه غواړي څو ياد زندانيان افغان حکومت ته وسپاري.دېرشمه ماده: د افغانستان اسلامي دولت موظف دى، چې د مشورتي لويې جرګې د هغو غړيو د مصوونيت لپاره چې له بهر څخه يې په جرګه کې ګډون کړى، لازم دېپلوماتيک اقدامات وکړي.يو دېرشمه ماده: د مشورتي لوېې جرګې د غړو عمده وړانديزونه په پورته شرحه په يو دېرش مادو کې تاييد او تصويب دي او پرېکړه ليک په غونډه کې تر لوستلو وروسته د مشورتي لويې جرګې د رييس له لوري د افغانستان د اسلامي جمهوريت جلالتماب جمهور رييس ته وړاندې او د لوېې جرګې د غړيو له نورو مشورو څخه د استفادې د اسانتيا په خاطر د پنځوس ګونو کمېټو د کار له جريان څخه د ټولو وړانديزونو او ټولو اصلاحاتو جزييات د توحيدي راپور په بڼه وړاندې کېږي.