لراوبر ویب پاڼه لراوبر يو افغان – تازه خبرونه
دتاریخ په اوږدو کې هرکله چې استعماري قوتونو دځمکې پر مخ په کومه سيمه او یا کوم هیواد باندي نظامي یرغل تر سره کړی دی ، په داسې حال کې چې تر یرغل لاندې سیمه او هیواد د اقتصادي لحاظه شتمنه سیمه او همدا رازستراتیژیکه سيمه وي ، نو خپل یرغل او اشغال ته ئې د دايمي اډو د لاسته راوړنې څخه پرته د پای ټکی نه دی ايښی . او له کومه ځایه چې بشپړ نظامي یرغلونه او اشغالونه ډیر لوړ لګښت او ځاني تلفات لري ، نو د خپلو اقتصادي ګټو د تامين لپاره تر بشپړو نظامي یرغلونو او اشغالونو دایمي اډې غوره ګڼي او هڅه کوي خپل نظامي یرغل او اشغال ته د دایمي اډو د لاسته راوړنو په بدل کې د پای ټکی کیږدي او لدِې لارې خپلې اقتصادي ګټې خوندي او ستراتیژ یک پلانونه بشپړ کړي . خو هیره دې نه وي چې همدغه دايمي اډې په یوه ډول نه یوه ډول د همغو نظامي یرغلونو او اشغالونو امتداد دی ، چې ددیموکراسۍ او تروريزم سره د مبارزې تر شعار لاندې په لاره اچول شوي او د تریرغل لاندې هیوادونه او سیمې خپلواکي تر پوښتنې لاندې راوستی شي .
له کومه ځایه چې افغانستان یوه مهمه ستراتیژیکه او سوق الجیشي سیمه ده ، چې له یوه لوري په سیمه کې د موجودو ذخایرو او زیرمو کنټرول او څارنه لدغه ځایه په ښه توګه کیدای شي ،او لهمدې کبله دسیمې هيوادونه په افغانستان د دغه ستراتیژیک تړون اړوند اندیښنې لري ، او د افغانستان د حکومت څخه په دې هکله د ډاډ غوښتونکی دی ، تر څو دا راز ټړون په افغانستان کې د دوی ملي او امنیتي ګټو ته ګواښ متوجه نه کړي . او له بل لوری افغانستان په خپله ډیر زیات طبیعي ذخایر او زیرمې لري ، نو په افغانستان کې میشت بهرني ځواکونه به هیڅ ډول حاضر نه شي ، چې د خپل اقتصاد د پیاوړتیا لپاره لدغو ذخایرو او شتمنیو څخه ګټه پورته نه کړي . د دغه لید لوری پر اساس د افغانستان د یرغل او نظامي اشغال یوه بنسټیزه موخه په افغانستان کې دایمې اډې لاسته راوړنه ده ، چې د افغانستان سره د ستراتیژ یک تړون د لاسلیک په پایله کې به ورته قانوني بڼه کیښودل شي ، کومه چې امریکا ئې په هکله له یوې اوږدې مودې څخه د افغانستان له حکومت سره خبرې په لاره اچول دي ، او ښايي امریکا او د افغانستان حکومت پدې هکله ډیرسره نیږدې شوي وي ، ځکه چې که تر دې وړاندې د امریکا سره د ستراتیژیک تړون اړوند دخلکو تر غوښونو اوازې رسیدلې ،خو اوس د افغانستان په مطبوعاتو او رسنیوکې دا موضوع د خلکو په وړاندې د یوه حقیقت په څیر تر بحث لاندې نیول کیږي ، سره لدې چې لا تر اوسه مطبوعات هم د دغه تړون په هکله ملت ته روښانه او واضح تصور نه شي وړاندې کولای ، څرنګه چې پکار ده چې وړاندې ئې کړي ، او ملت د دغه ټړون د جزییاتو څخه خبر کړي .
عموما دافغانستان په مطبوعاتو او رسنیو کې د ستراتیژیک تړون اړوند بحثونه او مرکې دوه لیدلوری منعکسوي ، یو لیدلوری یاد شوی ستراتیژیک تړون د افغانستان په ګټه یوتړون ګڼي ، په دې دلیل چې افغانستان د اقتصادي ، سیاسي او نظامي ..لحاظه یوه ناتوانه هیواد دی ، او په موجودو شرایطو کې نه توانیږي چې د دغه راز نظامي حمایت څخه پرته چې د ستراتیژیک تړون په پایله کې به ترې برخمن شي دګاونډیو هیوادونو له اطماعو څخه ځان وساتي اوپه کونیو چارو کې ئې د لاس وهنې منخنیوی وکړي او همدا راز د هغو قوتونو مخنیوی وکړي چې د دغو ګاونډیو هیوادونو له خوا ورسره مرسته کیږي تر څو د افغانستان امنیت اخلال کړي . دا لید لوری په حکومت کې هغه سیاسي ډلې او قوتونه منعکسوي ، چې خپلې ګټې د بهرنیو ځواکونو د شتون په نتیجه کې خوندي ویني ، او نه غواړي چې موجود حالت ته د پای ټکی کیښودل شي ، او کله نا کله خو په افغانستان کې د ملي سولې مخالفت هم د همدغه تصور په بنیادکوي ، ځکه چې په دولت کې د مخالفینو د ګډون په پایله کې خپله سیاسي او د نفوذ ساحه تنګه ویني .
دوهم لیدلوری یاد شوی ستراتیژیک تړون د افغانستان په زیان یو تړون ګڼي ، په دې دلیل چې افغانستان د سیاسي ، اقتصادي او نظامي لحاظه یو بې ثباته او ناتوانه هیواد دی ، او نه شي کولای په داسې حالت کې خپل شرایط په مقابل لوری و مني ، او دا تړون د افغانستان سیاسي خپلواکۍ ته یو جدي ګواښ بولي ، او ستراتیژیک تړون په دې معنی چې امریکابه په افغانستان کې د ګڼ شمیر امتیازاتو خاونده شي ، د افغانستان په ډیرو مهمو او بنسټیزو پریکړو کې به د دخالت حق تر لاسه کړي ، د افغانستان خپلواکي او آزادي به تر پوښتنې لاندې واقع شي ، د افغانستان طبعي ذخایر او زیرمې چې د افغانستان د اوسني او راتلونکی ملت حق دی ، به د امریکا او استعماري قوتونو په لاس کې ولویږي ، او په داسې توګه به ئې د استخراج چارې تر سره شي ، چې ډیره محدوده ګټه افغانستان ته ولري او د ګټې لوی برخه به ئې د امریکا د اقتصاد په پیاوړتیا کې توظیف شي ، او دا چې افغانستان په پیل کې د پرمختګ او پراختیا په چارو کې په استعماري قوتونو اعتماد وکړي تر پایه به دلویدیځ استعماري کړیو ته اړمن پاتې شي ، ځکه چې د لویدیځ استعماري قوتونه کله چې د نظامي یرغل او اشغال له لیارې او یا د لاسپوڅي حکومت له لیارې دکوم هیواد په طبیعي زیرمو او مقدراتو باندې برلاسی شي ، نو بیا هڅه کوي تر څو تر پای هغه هیواد په خپله استعماري منګول کې وساتي . دا لیدلوری هغه سیاسي ډلې او قوتونه منعکسوي ، چې نه غواړي د لویدیځ استعماري قوتونه د افغانستان په سیاسي او اقتصادي برخلیک کې اوږد لاس ولري او عموما د دولت وسله وال مخالفین دي ، داسربیره پدې تصورچې یاد شوی ستراتیژیک تړون به په افغانستان کې د بې امنیتۍ لامل وي ، او په سیمیز ډګر کې به هم د افغانستان اړیکې د سيمې له هیوادونو سره زیانمنې کړي .
د دغو دوه متضادو دریځونو په ترڅ کې د افغانستان د ملت له هر وګړی سره دا پوښتنه پیدا شوې ده او باید هم پیدا شي ، چې دا ستراتیژیک تړون د افغانستان ملت ته څه ګټه لري او څه زیان ؟ که چیرې دا تړون د افغانستان دملت د ګټې او منفعت لپاره چې نن هم شته او سبا به هم وي هغه حکومت لاسلیک کوی ، چې نن شته دی خو سبا به نه وي ، نو بیا پکار ده چې د افغانستان حکومت دا ملت د دغه تړون په ټولو جزییاتو باندې پوه کړي او دا خبره په روښانه توګه ورسره شریکه کړي او دغه حکومت چې د دغه تړون په لاسلیکولو کې د ملت د ممثل او نماینده دنده په غاړه لري ، د دغه ملت رایه په واقعي ډول واخلي نه هم په شکلي ډول . ځکه ، که چیرې دا تړون د ملت په ګټه نه وي ، نو ملت به ئې د ګواښونو او زیانونو سره تر ابده لاس ګریوان وي او حکومت به د خپلې دورې د ختمیدو سره پدې هکله له هر راز مسولیت څخه آزاد شي .
د یادونې وړ ده چې عموماد دغه ډول تړونوپه قطعنامه کې لاندې شرطونه درج وي ، چې په لنډه توګه ئې مهمې کرښې دلته ذکرکوو:
د دغه تړون په اساس به امریکايی ځواکونه په افغانستان کې د امریکا د قانون مطابق د کشالو په حل او فصل کې اقدام کوي ، د افغانستان حکومت به حق نه لري ،چې د تجاوز او تخلف په صورت کې امریکایی جنګیالي وپوښتي ، او یا ئې محلي محکمو ته را کښ کړي ، د افغانستان هوايي حریم به د امریکايی ځواکونو په واک کې وي ، د امریکا هر ډول نقلیه وسایط او وسایل به د مالیه د ورکولو څخه معاف وي ، د اړتیا په صورت کې به دا ځواکونه پرته لدې چې د افغانستان د حکومت سره مشوره وکړي د هر ډول نظامي عملیات حق لري ، له کومه ځایه چې په افغانستان کې یو بل اضافي ګواښ وجود لري ، د ( تروریزم او ترهګرۍ ګواښ ) نو د جرم د ارتکاب په مهال به ئې مسلحتوب یا نه مسلحتوب د یونفرم درلودل یا نه درلودل کوم توپیر نه لري .
که چیرې دغه ستراتیژیک تړون دا راز شرطونه او جزئیات ولري ، نو بیا ویره ده چې دا تړون د افغانستان د کړیدلي ملت لاس او پښې ونه تړئ اودا تړون د اوسني یرغل او اشغال ادمه پاتې نه شي ، چې هیڅ یو خپلواک افغان ته د منلو وړ نه دي .
