د پاکستان په ائین کښې اتلسم ترمیم څه معنی لري؟

په دې کښې مهم توکي د اوولسم ترميم او د صدر پاکستان سره د پارليمان ړنګولو د اختيار ختمول، د صوبائی خودمختارئ په باب له ځنې پرېکړې او په ائين کښې د شمالي مغربي سرحدي صوبې نامه “خېبر پښتونخوا” ايښودل دي.
د پاکستان صدر ښاغلي اصف زرداري په دې اصلاحاتو خپله خوښي ښکاره کړيده او ډېر زر به پارليمنټ ته په خپله وينا کښې د مشرف په دور کښې صدارتي محل ته د راوړل شوو ځني اختياراتو نه د لاس په سر کېدلو اعلان کوي.
په 13 نومبر کال 1997 باندې د پښتونخوا صوبائي اسمبلئ په يو قرارداد کښې ددې غوښتنه کړيوه چې دې صوبې له دې د پښتونخوا نامه ورکړل شی۔ کم و بېش څه دولس کاله پس دا قرارداد په بدل شوې شکل کښې عملي کیږې خو ددې سره سره ځنې خلقو په دې ناخوښې ښکاره کړېده او لکه پخوانے وزیر داخله او د پیپلز پارټئ د خپل ګوند سرمشر ښاغلے افتاب احمد خان شېرپاو ګڼې چې باید د صوبائی اسمبلۍ د قرارداد په رڼا کښې دې په دا صوبه د پښتونخوا نامه کېښودل شی خو د پاکستان مسلم لیګ محمد نواز شریف او د هغه ملګری په دې خبره کښې ملګېرتیا نه کوی او ځکه د جمیعت علما اسلام سر مشر مولانا فضل الرحمان وائی چې د خېبر پښتونخوا نامه (تخت لاهور) اېښودلې ده۔
کوم یو ائینی ترمیم چې منظورئ ته تیار دے په هغې کښې او پنځويشت مرکزي وزارتونه د صوبو په ولقه کښې ورکول، د اوولسم ائيني ترميم او د کنکرنټ لسټ اعدام کولو، د صوبه سرحد نامه خېبر پښتونخوا ته اړولو، د ججانود ټاکلو لپاره اووه تنيز جوډيشنل کميشن، په پلازمينه اسلام آباد کښې د فيډرل کورټ رغوڼه، د وزارت عظمي او وزارت اعلي لپاره په دريم وار د يو سړي د انتخاب د لارې نه بندېز لرې کول، په ملک کښې د هنګامي صورتحال د اعلان په باب له د قامي او واړه صوبائي اسمبلو قراردادونه لازمي ګرځول، د پخواني ډکټېټر جنرال ضياء الحق ليکلې نامه ويستل او د دريواړو عسکري مشرانو، چئيرمين جوائينټ اسټاف کميټي ټاکنه د وزير اعظم د مشوري سره تړل د ذکر وړ دی.
ددې نه علاوه به ارضيات، معدنيات او نور قيمتي څيزونه د مرکز سره سره د صوبو په ولقه کښې د ورکولو شفارش هم شوے دے. د پاکستان صدر قامي جرګه يعني پارليمان صرف د وزير اعظم په مشوره سره ړنګولے شي. او په دې حقله هغه ائيني شق چي 58 دوبي ورته وئيل کيږي، به ختم شي، د کوم په وسيله چې به دے خپل واکه وۀ او څه وخت به ئي هم يو حکومت ړنګولے شو.
د نوي ترميم مطابق به په ائين کښې ليک کنکرنټ لسټ ختم کړل شي. ددې په نتيجه کښې به صوبې په انتظامي، سياسي او مالي معاملاتو کښې څه ناڅه خود اختياري اومومي او څه کم و زيات پنځويشت محکمے يا وزارتونه به د صوبو واک ته راوړل شي.
ګورنران به هم صدر د وزير اعظم په مشوره سره اخلي ولې دا چې دا مشوره اخيستل د صدر د پاره لازمي ګرځول شوې ده. ليکل شوي دي چې حکومت د نړئ د مالياتي ادارو نه چې کومه قرضه اخلي، پارليمان به ددې څارنه کوي. او صدر به د ځان سره صرف هغه اختيار ساتي کوم چې ورته د کال 1973 په ائين کښې سپارلے شوے وه. باقي واړه اختيارات به د وزير اعظم چې عوامی نمائنده دے، په جولۍ کښي پريوځي.
د پنځو کالو نه تر شپاړلس کالو پورې تعليم به لازمي او مفت حسابيږي. په دې ترميم کښې يو مشوره دا هم ورکړل شوې ده چې صوبې به خپله د هائيډرو پاور پلانټونه يعني د بجلئ جوړښت پلانټونه لګولے شي. په سروسز باندې سېلز ټيکس به صوبې او په مصنوعاتو لګېدلے سېلز ټيکس به مرکزي حکومت اخلي.

بل خوا بېګا شپه او نن ټوله ورځ په ګړده پښتونخوا صوبه، کراچی، حېدرآباد او نورو ښارونو کښې قام پرستو د خوشحالئ ډولونه اوغږول او اتڼونه ئې ورته اوکړل۔
د پېښور ښار په قیوم سپورټس کامپلکس کښې د صوبې د اطلاعاتو وزیر مېان افتخار حسېن، د لوبو او ثقافت وزیر سید عاقل شاه سره د عوامی ملی ګوند او پیپلز ګوند د حکومتی او ګوندی نمائیندګانو سره خوشحالئ اومانځلې او ګډاګانې ئی اوکړلې۔
دا وخت د صوابئ په شاه منصور نومې ښار ګوټې او په مردان کښې د وزیر اعلی امیر حېدرخان هوتی د پلار محمد اعظم خان هوتی په کاله کښې د ټنګ ټکور او مشاعرې بندوبست شوے دے او په ګڼ شمېر کښې د پارټئ کارکنان راجمع شوی دی او جشن نمانځی۔
د عوامی نېشنل پارټئ صوبائی سیکتر ښاغلی تاج الدین خان د صوبې د صدر سنیټر افراسیاب خټک په وینا په کارکنانو باندې غږ کړے دے چې هغوئ دې په خپلو ضلعو کښې د خالی په ورځ چې د اپرېل دریمه نېټه ده، د جشن په حېث اونمانځی ولې هوائی ډزو کولو نه دې ډډۀ اوکړی۔