د پښتو ژبي د پر مختګ لپاره وړانديزونه

 يادونه : لر او بر وېب پاڼه د قاموسونه ټکی کام د پروژې پر مخ بېوونکي احمدولي اڅکزي هغه وړانديزونه خپروي چي نوموړي غوښتل په کابل کي يې پخپله په کانفرانس کي وړاندي کړي. دا چي د شخصي مصروفيتونو له وجې نوموړي ونه کولای سول چي پدغه درانه کانفرانس کي برخه واخلي اوس هماغه وړانديزونه دلته له تاسو ټولو درنو هيوادوالو مخي ته ږدو .

 

 1ـ  قاموس جوړونه

1.1     ـ     شته قاموسونه خوندي کول

                 1.1.1     ـ    د ټولو پښتو قاموسونو لسټ جوړول

                 1.1.2     ـ    د ټولو چاپ سوو  پښتو قاموسونو راټولول

                 1.1.3**     ـ    د ټولوچاپ سوو قاموسونو کمپيوټري کول(امانت داري)

                 1.1.4     ـ    د قاموسونو ټولولو لپاره د يوې کمېټې ټاکل

                

1.2     ـ     د پښتو دپانګې راټولول

                 1.2.1     ـ    د شته قاموسونو پانګه سره يو ځای کول

                 1.2.2**     ـ    په قاموسونو کي د معناو په توګه راغلي ويونه خپلواکه لغتونه کول

                 1.2.3**     ـ    د پښتو زړو او نوو کتابونو څخه پانګه راټولول (د کمپيوټر په مرسته)

                 1.2.4     ـ    په ورځني ژوند کي کارېدونکي لغتونه  را ټولول(چي په شته قاموسونو کی نشته)

                 1.2.5     ـ    د افغانستان په ليري پرتو سيمو کي د لغتونو تلاښ

                 1.2.6**     ـ    پانګه راټولونه کي کمپيوټري اصول ټاکل او د هغوی په ړنا کي کار

                 1.2.7**     ـ    د پښتو د پانګې راټولولو لپاره انټرنټ کارول

                 1.2.8     ـ    د پښتو پانګې د ټولولو لپاره د اقتصادي اسانتياو برابرول

                 1.2.9     ـ    دپښتو مرکبات او متلونه ټولول

                

1.3     ـ     نوي پښتو قاموسونه جوړول

                 1.3.1     ـ    پښتوـ پښتو قاموس ( منبع، فونېټک، املاښود،   …..)

                 1.3.2     ـ    پښتوـ پښتو لهجوي قاموس

                 1.3.3     ـ    پښتوـ انګليسي قاموس

                 1.3.4     ـ    پښتوـ پښتو ايتو مولوجيکي قاموس

                 1.3.5     ـ    دمعارف لپاره پښتو قاموسونه (د شمېرپوهنې، کيميا،…..)

                 1.3.6     ـ    د مسلکونو لپاره قاموسونه

                 1.3.7     ـ    په قاموس جوړونه کي د نوي ټکنالوجۍ او انټرنټ څخه کار اخيستل

                 1.3.8     ـ    نولوجزمونه

                 1.3.9     ـ    انځوريز قاموس

                      1.3.10     ـ    د پښتو پوهنغونډ

                      1.3.11     ـ    د پښتو او عربي قاموس ( چي د قرآن پاک ټوله ويونه پکښې وي)

                      1.3.12     ـ    کلتوري آتشې د  قاموس جوړونې په پروسه کي را ښکېلول

 

 2ـ  د پښتو ليکدود د ستونزو د هوارۍ لاري لټول

2.1     ـ     د پښتو فونېټک کولو لاري چاري لټول

2.2     ـ     د پښتو املا د کمپيوټري پېر د اړتياو په ړنا کي معياري کول  

2.3     ـ     د ليکدود پر سر د ټولو لهجو سره کانزنس  ته رسېدل

2.4     ـ     د ليکدود سياسي کولو مخه نيول

2.4     ـ     د دې مخه نيول چي د ليکدود پر سر په پښتنو کي بېلوالی او بدنيتی رامنځ ته سي

 

 

3ـ  د نوي کارپوهانو روزنه

3.1     ـ     د لوی افغانستان  د بيلو سيمو څخه وړ ځوانان راټولول، او د ژبپوهنې د زدکړو لپاره د هيواد نه دباندي لېږل ( بايد د هرې لهجې څخه ځوانان پکښي شامله وي)

3.2     ـ     د هيواد نه دباندي روزل سوو ژبپوهانو په مرسته د پښتوژبپوهنې د اکاډمۍ بنسټ ايښودل

3.3     ـ     د ژبپوهانو تر څنګ داسی کمپيوټر پوهان روزل چي وړتيا يې د ژبپونې سره تړاو لرونکي کمپيوټري سيسټمونه او کمپيوټري ژبي وي

3.3     ـ     په پوهنتونونو کي د کمپيوټر پوهنې داسي ځانګړي څانګې جوړول چي ژبپوهنه يې ځانګړتيا وي او د ژبپوهنې د ځانګو سره ګډ کار کوي

 

4ـ  دپښتو په پرمختګ کي د کمپيوټر ممکنه رول او د هغه اهميت

4.1     ـ    د ژباړي کمپيوټري پروګرامونه

4.2     ـ     د پښتو ليک پېژندونکي  Optical Character Recognition   پروګرامونه

4.3     ـ    د پښتو کتابونو کمپيوټري ځېرمه

4.4     ـ    د انټرنټ په مرسته د نړۍ د بېلابيلو برخو څخه د کارپوهانو ګډکار

4.5     ـ    ښونيز پروګرامونه او ويډيويي ښوونيزه توکي جوړول ( ښوونځی، پوهنتون)

 4.6     ـ    دانټرنټ په مرسته د بهرني استادانو لخوا و افغان پوهنتونونو ته ژوندي انځوريز لکچرونه

4.7**            ـ    د پښتنو ښوونې فلم سوي لکچرونه او نور ښوونيز مواد د وړيا ګټې اخيستلو لپاره پر انټرنټ

4.8**            ـ    د پښتنو ښوونې فلم سوي لکچرونه او نور ښوونيز مواد د وړيا ګټې اخيستلو لپاره پر انټرنټ

4.9            ـ    آن لاين ژوندی انځوريز پوهنتون

  

5ـ   دپښتو فونېټک او ټرانسکرپشن په International Phonetic Association  او

International Organization for Standardization   یا ISO کي رسمي کونه

 

6ـ   پښتو ژباړه

6.1     ـ      د ژباړي کمپيوټري  پروګرامونه

6.2     ـ     اسلامي کتابونه

6.3     ـ     ساينسي کتابونه

6.4     ـ     د ماشومانو کتابونه

6.5     ـ     مړې سوي لرغونې ژبي  

6.6     ـ     دافغانستان ټوله ژبي

 

7ـ   لاندني ټکي دودول

7.1     ـ      په کور، کار، هيواد دننه او بهر کي يوازي په پښتو خبري کول

7.2     ـ     ليکونه، غوښتنليکونه، بلنليکونه….. په پښتو ژبه ليکل

7.3     ـ     څپل ځان ته،خپلو ماشومانو او مېرمنې يا خاوند ته پښتو ليک ولوست ورزدکول

7.4     ـ     دپښتنو او غېر پښتنو سره په پښتو خبري کول

7.5     ـ     هر هغه څوک پښتون  او افغان منل چي  دکوردننه او بهر  پښتووايي

( که د هر دين ، قوم  او هيواد سره تړاو ولري)  

7.6     ـ     په سياسي، ادبي او رسمي ويناو کي يوازي پښتو کارول

 

8ـ  د پښتو کتابونو، ورځپاڼو او مجلو لپاره ځانګړې چاپخونې او نوي ماشينونه برابرول

 

9ـ  ښوونيز پښتو تلويزيونونه او راډيوګانې جوړول

 

10ـ  د حکومت څخه غوښتنه کول چي هر رسمي مامور مکلفه کړي چي دواړي رسمي ژبي زده کړي

 

احمدولي اڅکزی

زولنګن، المان

د  2009  م مېلادي کال د جون د مياشتې 5  مه نېټه

 

__________________________

** پدغه ټکو کي زه عملي کار او کومک کولو ته چمتو يم او تر يوې پولې مي کار هم کړی دی.