کور / علمي / مرگ بوتو، پیامدها، دیدگاهها و و اکنشها

مرگ بوتو، پیامدها، دیدگاهها و و اکنشها

بي‌نظير بوتو نخست وزير سابق پاكستان كه اميدوار بود در انتخابات 18جنوری دوباره به قدرت برسد، روز پنجشنبه گذشته در انفجاري كه در اجتماع انتخاباتي در شهر “راولپندي” رخ داد، به ضرب گلوله و در پي آن حملۀ انتحاري جان باخت. 
بر اثر اين انفجار دستكم 20 نفر ديگر از هوادران او نيز كشته و 42 نفر مجروح گردیدند.


پاكستان كه 60 سال از عمر استقلالش مي‌گذرد، در پي اين حادثه دچار بحران جدي یی شد. در پي ترور بي‌نظير بوتو، پرويز مشرف ریيس جمهوري پاكستان با حالت افسرده یی بر صفحۀ تلويزيون ظاهر شد در نطق تلويزيوني یی ترور بوتو را یک اقدام تروريست توصيف كرد و خواستار آرامش در اين كشور شد. به دنبال این حادثه در پاكستان كه منجر به مرگ بوتو شد، مسئوولان بلندپايۀ اين كشور پس از تشكيل جلسۀ فوق‌العاده در شهرهاي مختلف اين كشور، حالت آماده‌‌باش را اعلام كردند. 
این انفجار که دقایقی پس از سخنرانی خانم بوتو رخ داد، گزارشهای اولیه حاکی از زخمی شدن او بود، اما وزارت داخلۀ پاکستان لحظاتی بعد از وقوع حادثه، اعلام کرد که وی در اتاق جراحی در شفاخانه یی در شهر راولپندی، نسبت شدت جراحات وارده بر بدن او، درگذشت.


با پخش خبر مرگ بوتو، آصف علی زرداری، شوهر وی، که از آن پیشتر در دوبی به سر می برد، وارد پاکستان شد و روز بعد تابوت همسرش را با پرچم سه رنگ حزب مردم پاكستان از آمبولانس تا مسير هفت كيلومتري آرامگاه خانوادگي وي در ايالت جنوبي سند همراهي كرد. پيكر بوتو در كنار مزار پدرش “ذوالفقار بوتو” نخست وزير اسبق پاكستان در زادگاهش در ایالت سند قریه لارکانا، به خاك سپرده شد. پدر بي‌نظير بوتو در اوايل دهه 70ميلادي نخست وزير پاكستان بود.رهبران جهان در پي انتشار خبر ترور بوتو پاكستان را به ادامۀ روند دموكراسي در بحبوحۀ نگراني‌ها از وقوع بي‌ثباتي فرا خواندند. 
بعد از بازگشت بینظیر بوتو به کشورش، این دومین حمله یی بود که به قصد جان او صورت گرفت و او طی آن جان داد. بوتو 54 ساله پس از تحمل هشت سال تبعيد 18اكتوبر به وطن بازگشت، تا در آيندۀ سياسي پاكستان مشاركت داشته باشد، اما ورود وی به پاكستان با انفجار خونينی همراه بود كه طي آن 135 نفر كشته و بيش از 300 نفر مجروح شدند. حادثۀ ترور بوتو دارای ابعاد گسترده و وسیع بوده که تنها با ارایه چند سطر و چند ورق نمی توان آنرا خلاصه کرد؛ بنا براین به خاطر وضاحت بیشتر موضوع و همچنان تحقیق و بررسی در زمینۀ جنبه های گوناگون زنده گی سیاسی او؛ تاثیرات و پیامدهای ناشی از حادثۀ قتل بوتو بر آیندۀ سیاسی پاکستان و جهان، در روشنایی نظریات و و اکنش های گروه ها و سازمان های گوناگون جهانی، به بحث روی موضوع پرداخته و آنرا در بخشهان جداگانه به بررسی می گیریم.


واکشنها در سطح ملی و بین المللی


ترور بی نظیر بوتو، نخست وزیر سابق و رهبر حزب مردم پاکستان، واکنشها و عکس العملهای شديد و تند گوناگون و گسترده یی را درسطح ملی و بین المللی به همراه داشت؛ پرویز مشرف، رییس جمهور پاکستان که در نخستین ساعات ترور بوتو در صفحۀ تلویزیون ظاهر شد، ترور خانم بوتو را به شدت محکوم کرده و از مردم خواست که آرامش خود را حفظ کنند؛ تا به گفتۀ او نقشۀ شوم تروریستها با شکست مواجه شود.


برعلاوۀ مقامهای دولتی پاکستان، رهبران احزاب سياسي آنکشور از جمله شاخۀ نواز مسلم ليگ، جماعت اسلامي و جنبش متحد قومي وغیره نیز، ترور خانم بوتو را محكوم و آنرا ضایع بزرگی برای پاکستان دانستند. قاضي “حسين احمد” رهبر جماعت اسلامي پاكستان با زشت و مصيبت بار خواندن اين حادثه، ترور بي‌نظير بوتو را محكوم و آنرا یک عمل وحشيانه خواند.


الطاف حسين رهبر جنبش متحد قومي در پيامي آنرا یک عمل ضد انساني توصیف نموده و از دولت پاكستان خواست هر چه زودتر عاملان اين حادثه را مجازات كند.


محمد نوازشريف رهبر شاخۀ نواز حزب مسلم ليگ پاكستان که در جمعی از خبرنگاران در لاهور سخن می گفت، مرگ خانم بوتو را براي حزب خود (شاخه نواز مسلم ليگ) و ملت پاكستان یک حادثۀ فاجعه بار دانسته، گفت: ترور رهبر حزب مردم به نفع هيچكس نيست و فقط پاکستان را به سمت بحران سوق مي‌دهد.


حميد گل جنرال متقاعد و رييس سابق سازمان استخباراتی آی اس آی پاكستان گفت كه ترور “بينظير بوتو” براي اين كشور پيامدهاي ناخوشايندي را به بار خواهد داشت .


عمران خان رهبر حزب تحريك انصاف پاكستان ضمن تقبیح حملۀ انتحاری بر جان بینظیر بوتو، مرگ او را اسفبار و المناک خوانده، گفت: خدمات سياسي خانم بوتو در حيات سياسي پاكستان، ماندني است و بطور قطع آيندهگان از وي به نيكي ياد خواهند كرد.


واکنش ها در سطح بین المللی


ترور بي‌نظير بوتو در سطح بین المللی نیز با محكوميت جدی و گستردۀ جهاني روبه رو شد. رهبران، رييسان جمهور و نخست وزيران كشورهاي دنيا از جمله شورای امنیت ملل متحد، سازمان کنفرانس کشورهای اسلامی، کشورهای افغانستان، عراق، امريكا، انگلیستان، آلمان، تركيه، بنگلهدیش، اندونیزيا، ايران، سريلانكا، چين، جاپان، كوریای جنوبي، امارات عربي متحده و بسياري كشورهاي ديگر با محكوميت اين اقدام، خواستار پيگيري و مجازات عاملان اين اقدام شدند.


برعلاوۀ منشی عمومی سازمان ملل که به نکوهش حادثۀ ترور خانم بوتو پرداخت، شورای امنیت سازمان ملل متحد نیز جلسۀ ویژه یی را در زمینه برگزار و با صدور بیانیهیی، ترور بینظیر بوتو را محکوم کرد.


این شورا از همه مردم پاکستان خواست، از خود خویشتن داری نشان دهند و ثبات را حفظ کنند، و گفت مسوولان، عاملان، و آنهایی که از این حمله حمایت مالی کرده اند، باید محاکمه شوند.


جورج بوش، رییس جمهور امریکا، ترور بی نظیر بوتو را یک اقدام بزدلانۀ افراطگرایان قاتل خوانده که به زعم او به دنبال از بین بردن دموکراسی در پاکستان اند.


به گفتۀ بوش، بی نظیر بوتو می دانست که با بازگشت به پاکستان زندگی خود را به خطر می اندازد، اما با این حال اجازه نداد به نظر او که تروریست ها سرنوشت کشورش را تعیین کنند. او همچنان از مردم پاکستان خواست که با ادامه دادن به پیشبرد دموکراسی، بی نظیر بوتو را گرامی بدارند و تأکید کرد که او در مقابله به اصطلاح با تروریزم در کنار مردم پاکستان ایستاده است.


حامد کرزی، رییس جمهور افغانستان که تا ساعاتی پیش از ترور بی نظیر بوتو با وی در پاکستان دیدار کرده بود، این ترور را به دشمنان پاکستان نسبت داده و بشدت محکوم کرده است در ضمن بیرق افغانستان را برای یک روز نیم افراشته اعلام نمود.


سخنگوی وزارت امورخارجۀ ایران در واکنش به این واقعه، اعلام کرد که انفجار بمب در مقر حزب مردم پاكستان ‌در راولپندی از سوی هر شخص يا حزب يا گروهی كه صورت گرفته باشد، بشدت محكوم است و ابراز امیدواری کرد که با تلاشهای دولت پاكستان برای شناسايی و مجازات عاملان اين اقدام جنايتكارانه، شاهد بازگشت آرامش به اين كشور باشيم.


دیوید میلیبند، وزیرخارجۀ بریتانیا اعلام کرد که عمیقاً از ترور خانم بوتو دیکته خورده در ضمن از مردم پاکستان خواست که وحدت خود را حفظ کنند.


ولادمیر پوتین رییس جمهور روسیه آنرا چالشی از سوی نیروهای به گفتۀ او تروریستی نه تنها علیه پاکستان، بلکه علیه جامعۀ جهانی خواند. وزارت خارجۀ روسیه نیز به خانواده و نزدیکان بینظیر بوتو پیام تسلیت فرستاد و ابراز امیدواری کرد که رهبری پاکستان گامهای لازم را برای برقراری ثبات در آن کشور، بردارد.


دولت هند ترور بینظیر بوتو را ضربهیی سهمناک به روند دموکراسی در پاکستان خواند و اعلام کرد که با مرگ خانم بوتو، شبه قارۀ هند رهبر برجستهیی را که در راه دموکراسی و ایجاد آشتی در این شبه قاره تلاش می کرد، از دست داد.


نیکولا سارکوزی، رییس جمهور و برنار کوشنر، وزیرخارجۀ فرانسه با اطلاعیههای جداگانهیی ترور بی نظیر بوتو را محکوم کردند. وزیرخارجۀ فرانسه در اطلاعیۀ خود اعلام کرد که شخصاً با بینظیر بوتو آشنایی داشته و از جهانیان خواست تا هر آنچه از دستشان بر می آید، برای بازگرداندن ثبات به پاکستان انجام دهند.


رومانو پرودی، نخست وزیر ایتالیا، بی نظیر بوتو را زنی توصیف کرد که تنها با یک سلاح، یعنی گفتگو، به نبرد پرداخت و به گفتۀ او سرانجام، قربانی تعصب و ارتجاع شد.


شیخ عبدالله زاید آل نهیان وزیر خارجۀ امارات متحدۀ عربی ترور بی نظیر بوتو را جنایت توصیف کرد و از مردم پاکستان خواست، در مقابل دشمنان متحد باشند.


دفتر پاپ بندیکت شانزدهم، رهبر کاتولیکهای جهان نیز با صدور بیانیهیی، ترور خانم بوتو را “وحشتناک و تراژیک” توصیف کرد.


ژوزه مانویل باروسو، رییس کمیسیون اتحادیۀ اروپا، هم ترور بی نظیر بوتو را حمله به دموکراسی خواند و آن را به نکوهش گرفت.


كارل بيلدت وزير امور خارجۀ سویدن با محكوم نمودن ترور بوتو، آن را اقدام وحشيانه یی خواند. او در بيانيه‌یي افزود: از اين اقدام وحشيانه متاسف و وحشت زده شده ام.


در همين حال ايهود المرت، نخست وزير رژيم صهيونيستي از احتمال دستيابي به گفتۀ او تروريست‌هاي تندرو به سلاح‌هاي هستوی در پاكستان پس از ترور بوتو، ابراز نگراني كرد.


محمدمهدي عاكف، منشی عمومی حزب اخوان المسلمين مصر نيز، با محکوم نمودن ترور بوتو، دخالت‌هاي خارجي را مسوول ترور او دانست. وي همچنان از احزاب پاكستان خواست تا براي بازگرداندن ثبات به اين كشور و سركوب خشونتها، تلاش كنند.


وزارت امور خارجۀ‌ آلمان با صدور بيانيه‌یي به اتباع اين كشور نسبت به سفر به پاكستان هشدار داد. وزارت امور خارجۀ انگليستان نيز در بيانيه‌یی به مردم اين كشور نسبت به سفر به پاكستان هشدار داده و از آنها خواست در صورت عدم ضرورت به اين كشور، سفر نكنند. وزارت امور خارجۀ ايتاليا و فرانسه نيز از اتباع کشورهای خود خواستند که به دليل وضعيت امنيتي نامساعد در پاكستان، از سفر به اين كشور، خودداري كنند.


كوين راد، نخست وزير استراليا نيز ضمن محكوم كردن اين ترور، از بوتو به عنوان فردي كه عزمش را براي تحقق دموكراسي در پاكستان جزم كرده بود و شجاعت‌هاي زيادي را در اين راه به خرج داد، تقدير كرد.


دولت اندونیزيا ضمن محكوم نمودن ترور بوتو، همدردي خود را با خانوادۀ وي و مردم پاكستان اعلام كرد.. نخست وزير دولت موقت بنگله دیش نيز اين ترور را محكوم كرد.


هيلري كلنتن همسر بل کلنتن رییس جمهور سابق ایالات متحده و یکی از کاندیدان برای احراز پست ریاست جمهوری انتخابات آیندۀ امریکا نيز، خواستار انجام تحقيقات مستقل و بين‌المللي در مورد ترور بينظير بوتو شد. او، با اداي احترام به بينظير بوتو گفت كه پرويز مشرف رييس جمهور پاكستان در سوق دادن پاكستان به دموكراسي و مقابله با القاعده و طالبان، ناكام بوده است.


همچنان در پی حادثۀ ترور خانم بوتو، جان مك كين، كانديد ديگر انتخابات رياست جمهوري 2008 امريكا، خواستار نظارت‌هاي بيشتر در موضوع تعامل واشنگتن با پاكستان شد.


بيل ريچاردسون، یک تن ديگر از كانديدان انتخابات رياست جمهوري امريكا نيز، خواستار متوقف شدن كمك‌هاي امريكا به پاكستان شد. وي تصريح كرد كه اين كمك‌ها تا زماني كه مشرف در راستاي ايجاد دموكراسي كامل در پاكستان گام بر ندارد، بايد متوقف شود.


اما دربارۀ بي‌نظير بوتو  
بينظير بوتو دختر” ذوالفقار علي بوتو ” نخست وزير اسبق پاكستان به تاريخ ‪ ۲۱‬جون ‪ ۱۹۵۳‬در كراچي متولد شد. خانوادۀ بینظیر بوتو مانند خانوادۀ نهرو-گاندی در هند، یکی از مشهورترین خاندان های سیاسی در جهان، به شمار می رود.


ذوالفقارخان پدر بوتو، بعد از یک کودتای نظامی در سال 1977 توسط جنرال ضیا الحق دستگیر و به اتهام قتل زندانی و دو سال بعد اعدام شد .


بوتو مقطع ابتدايي و مکتب را در كراچي و راولپندي گذراند و از سال ‪۱۹۶۹‬ تا ‪ ۱۹۷۳‬وارد پوهنتون “هاروارد” امريكا شد.


از سال ‪ ۱۹۷۳‬تا‪ ۱۹۷۶‬در پوهنتون ” اكسفورد ” انگليستان در رشته‌هاي قانون، فلسفه، سياست و اقتصاد تحصيل كرد.


يكسال پس از فارغ‌التحصيلي از پوهنتون اكسفورد به كشور بازگشت و به حزب مردم پاكستان (‪ (PPP‬پيوست.


او با وجود اینکه در ابتدا تمایل چندانی به فعالیت سیاسی از خود نشان نمی داد، اما تدریجا به عرصه سیاسی پاکستان کشیده شد و بعد دو بار به عنوان نخست وزیر این کشور انتخاب شد.


از سال ‪۱۹۷۷‬تا‪ ۱۹۸۴‬به دليل فعاليت‌هاي سياسي و مخالفت با حكومت نظامي مرحوم جنرال ” ضياء‌الحق” رييس جمهور فقید وقت، بازداشت و به حبس خانگي تحت نظارت گرفته شد.


در سال، ۱۹۸۴‬ضياءالحق وي را به مدت دو سال به انگليستان تبعيد كرد كه در نهايت در ‪ ۱۰‬اپریل‪ ۱۹۸۶‬  دوباره به پاكستان بازگشت و تا اندازه یی مورد استقبال مردم لاهور نیز قرار گرفت.


بوتو در ‪ ۱۸‬دسمبر ‪ ۱۹۸۷‬با” آصف علي زرداري ” يكي از سرمايه‌داران بزرگ پاكستان، ازدواج كرد كه نتيجه آن يك پسر و دو دختر است.


رهبر حزب مردم در ‪ ۱۶‬نومبر همين سال با حضور در انتخابات عمومي پارلمانی شركت كرد و از حوزه انتخابيه ” لارد كانا” از ايالت سند، به پارلمان راه يافت و در دوم دسمبر به عنوان اولين زن، مسووليت نخست وزيري پاكستان را برعهده گرفت .


وي در سال ‪ ۱۹۸۹‬احزاب مخالف حاضر در پارلمان، از جمله حزب مسلم ليك (شاخه نواز) با استمرار نخست وزيري وي مخالفت كردند و در نهايت ششم اگست همين سال، حکومت وي سقوط و او بركنار شد.


فعاليت‌هاي سياسي بي‌نظير بوتو با وجود مشكلات متعدد، تا سال ‪ ۱۹۹۳‬ادامه يافت و در اين سال حزب مردم در انتخابات پارلمان، بار ديگر اكثريت آراء را به خود اختصاص داد و در نتيجه خانم بوتو براي بار دوم ، به عنوان نخست وزير پاكستان انتخاب شد.


نخست وزيري بوتو سه سال بيشتر دوام نداشت، چرا كه با ايجاد اختلاف نظر با ” فاروق احمد خان لغاري ” ، رييس جمهوري وقت پاكستان، زمينۀ حذف وي از صحنۀ سياسي پاكستان باردیگر فراهم و در نهايت در سال ‪ ۱۹۹۶‬از مقام نخست وزيري، كنار گذاشته شد.


بعد از بركناري بي‌نظيربوتو، حزب مسلم ليك ( شاخه نواز ) درانتخابات عمومي صاحب اكثريت آرا شد و در نتيجه ” محمد ميان نواز شريف ” براي پست نخست وزيري انتخاب شد.


از سال ‪ ۱۹۹۶‬تا ‪ ، ۱۹۹۹‬بي‌نظير بوتو با رهبري حزب مردم، به فعاليت سياسي خود ادامه داد تا اينكه جنرال پرويز مشرف، در كودتاي نظامي، نواز شريف را بركنار و شرايط كشور را بر اساس قانون اساسي فوق‌العاده اعلام كرد.


با بركناري نواز شريف و تحت تعقیب قرارگرفتن قانوني متخلفان بنام اختلاس و اتهام به فساد اداری از سوي جنرال پرويز مشرف، خانم بوتو براي درامان ماندن از تعقیب قانوني دولت نظامي مشرف، تمصيم به تبعيد خود خواسته به لندن گرفت.


بعد از برگزاري انتخابات عمومي سال ‪ ۲۰۰۲‬پاكستان، خانم بوتو براي حضور فعال‌تری در صحنه سياسي كشورش، در قبروری ‪ ۲۰۰۵‬اقدام به ایتلاف با رقيب حزبي اش يعني حزب مسلم ليك (نواز) كرد.


نواز شريف كه بعد از كودتاي نظامي جنرال مشرف به عربستان سعودي تبعيد شد، در كنار خانم بوتو، در ‪ ۱۳‬مه ‪ ، ۲۰۰۵‬در لندن ميثاق موسوم به ” ایتلاف اعاده دموكراسي” را به امضا رساند.


امضاي اين ميثاق ، باعث چشم پوشي بينظير بوتو از جذابيتهاي قدرت نشد و بر همين اساس طي تلاشهاي پنهاني و درك فضاي سياسي پاكستان در اواخر دوره اول رياست جمهوري مشرف، به مذاكره پنهاني و زیرپرده با جنرال مشرف روي آورد.


اين مذاكرات در ابوظبي دوام داشت؛ تا اينكه برخي جزييات اين مذاكرات در رسانه‌هاي پاكستان منعكس شد و علني شدن آن، با واكنش برخي گروهها و احزاب سياسي داخلي روبرو شد.


پس از افشاي اين مذاكرات، بینظير بوتو در ‪ ۱۴‬دسمبر ‪ ۲۰۰۷‬تصميم خود را براي بازگشت به كشور، اعلام كرد.


اعلام فرمان آتشي ملي از سوي جنرال پرويز مشرف در ‪ ۵‬اكتوبر زمينه حضور دوباره حزب مردم در صحنه سياسي پاكستان را فراهم كرد.


و اینک بوتو پس از سه ماه بازگشت به وطن خود، روز پنجشنبه هنگام خروج از تجمع انتخاباتي هوادارانش در راولپندي به قتل رسيد.


بینظیر بوتو آخرين بازمانده خانواده سیاستمدار بوتو بود. مرتضی برادر او که گمان می رفت رهبری حزب مردم پاکستان را بر عهده بگیرد، پس از برکناری پدرش به افغانستان گريخت. او از آنجا و کشورهای دیگری در شرق میانه با تاسیس گروه نظامی ذوالفقار، به مبارزه با دولت نظامی پاکستان پرداخت.


مرتضی بوتو در تبعيد بود که در انتخابات به نماينده گی مجلس ایالتی برگزیده شد. وی بلافاصله به پاکستان بازگشت اما در سال 1996 در شرایط مشکوک کشته شد.


شهنواز برادر ديگر بی نظیر نیز فعال سیاسی بود که پیش از خواهر و برادرش در سال 1985 در اپارتمانش در جنوب فرانسه کشته شد.


از بوتو سه فرزند پسر به جا مانده است. خانواده او در دوران تبعید خودخواسته خانم بوتو در دوبی زندگی می کرد.


– تاریخ شماره وار رقابت‌هاي سياسي بوتو در پاکستان


دسمبر 1988: بي‌نظير بوتو به عنوان اولين نخست وزير زن پاکستان سوگند یاد کرد.


اگست 1990: غلام اسحاق خان، رييس جمهور وقت پاکستان، او را به اتهام فساد از کار برکنار کرد.


اکتوبر 1993: بينظير بوتو براي دومين بار نخست وزير پاکستان شد.


سپتمبر 1996: مير مرتضي بوتو، برادر کوچکتر بي‌نظير بوتو، به ضرب گلوله کشته شد .


نومبر 1996: فاروق لغاري، رييس جمهور پاکستان، بينظير بوتو را به اتهام فساد، از کار برکنار کرد.


اپريل 1999: بینظير بوتو و همسرش آصف زرداري در دوسیۀ فساد مالي مجرم شناخته شدند.


اگست 2000: بي‌نظير بوتو از فعاليت‌هاي سياسي منع شد.


جنوری 2002: محکمه بي‌نظير بوتو را محکوم كرد.


جنوری 2003: محکمه یی در سويس، بينظير بوتو و همسرش را به اتهام فساد و اختلاس محاکمه کرده و به زندان و جريمه مالي محکوم شدند.


نومبر 2003: محکوميت بينظير بوتو و همسرش در محکمه تجديدنظر لغو شد.


نومبر 2004: همسر بي‌نظير، زرداری از زندان آزاد شد .


مارچ 2005: حزب مردم پاکستان به رهبري بي‌نظير بوتو اعلام كرد كه تماس‌هايش را با جنرال مشرف افزايش داده است .


14 سپتمبر 2007: بي‌نظير بوتو اعلام كرد كه 18 اکتوبر از تبعيد خودخواسته به پاکستان باز مي‌گردد.


5 اکتوبر 2007: اتهامات فساد مالي بي نظير بوتو بخشيده شد.


6 18 اكتوبر 2007: بي‌نظير بوتو، بعد از سال ها تبعيد خود خواسته، به کراچي بازگشت.


و سرانجام در انفجار انتحاری روز پنجشنبه تاریخ 27 دسمبر حین برگشت از یک اجتماع کمپاین انتخاباتی در شهر راولپندی جان داد.
پیامدها سیاسی و آیندۀ پاکستان


بحران سياسي در پاكستان با ترور بي‌نظير بوتو، رهبر حزب مردم وارد مرحلۀ تازهیی شده است، مرحله‌یي كه گمان نمي‌رود به اين زودي‌ها پايان يابد و خشونت و كشتار هم‌چنان دامن‌گير اين كشور خواهد بود.


به باور کارشناسان، کشته شدن خانم بوتو یک زلزلۀ سیاسی برای پاکستان است. این واقعه همچنین تاثیرات مهمی در منطقه خواهد داشت همچنان قتل بوتو روند تازۀ حرکت به سوی دموکراسی را در پاکستان که طی معامله و تفاهم بین خانم بوتو و دولت مشرف به اثر میانجیگری کشورهای غربی از جمله مقامهای امریکایی، به راه افتاده بود، به چالش خواهد کشید.


در واقع، امریکاییها، امیدوار بودند که با بازگشت خانم بوتو به پاکستان و اشتراک فعالانۀ او در جریان سیاسی آنکشور، پاکستان را از سیطرۀ نظامیان و جنرالان بدرآورند و آنکشور را برای حرکت بسوی یک دموکراسی واقعی، کمک کنند. مرگ بوتو گذشته از اینکه، این رویاهای مقامهای غربی به ویژه امریکایی ها را به سراب تبدل ساخت نیز، اعلامی بود مبنی بر اینکه آنها،  خود را برای دورۀ تازه یی از بی ثباتی و اغتشاش در این کشور، آماده کنند. قتل بوتو برای امریکاییها در حقیقت، از دست دادن فردی بود که آنان اورا به مثابۀ فرد نهایت کارآ در راه ایجاد و تحقق اصلاحات سیاسی و سرعت بخشیدن به مبارزه به اصطلاح علیه تروریزم در پاکستان، می دانستند. مرگ بينظير بوتو بر روي مبارزه و نبردي كه در افغانستان عليه طالبان صورت مي گيرد ، نیز تاثير خواهد گذاشت. زيرا اين مسأله كاملا مشخص است كه بدون كمك پاكستان، افغانستان قادر به شكست طالبان نخواهد بود و بوتو از جمله افرادی بود که به امريكا قول داده بود كه چنانکه وي به قدرت برسد ، نظارت بر سراسر مرزهاي پاكستان و افغانستان را به دست نيروهاي امريكايي، خواهد سپرد .


ادامه دارد